Samenvatting: zie publicatie
DOCUMENT
Op 29 december 2022 overleed modeontwerper Vivienne Westwood op 81-jarige leeftijd. Ze was nauw betrokken bij de punkbeweging in Londen in de jaren zeventig, en haar partner was de manager van de Sex Pistols. Haar doe-het-zelf creaties waren subversief bedoeld en poogden met taboes en tradities te breken. Samen met muziek, mode, literatuur, film, zines, grafisch ontwerp en een gelieerde kunstscene maakte de mode van Westwood deel uit van een tegencultuur. Een schril pleidooi het oude omver te werpen en te zoeken naar iets nieuws. Haar systeemkritiek hield levenslang stand, ook al maakte datzelfde systeem haar tot multimiljonair.
MULTIFILE
Wij willen mensen aanzetten tot een goed gesprek over het niet voldoen aan het ‘perfecte plaatje’. De maatschappij heeft hoge verwachtingen van ons als individu: je moet je best doen op school, goede cijfers halen, je opleiding afronden, een baan vinden en houden – om nog maar niet te spreken van (vaak onuitgesproken) verwachtingen over je relaties, kinderen, emoties en je uiterlijk. Als je niet voldoet aan de verwachting van je omgeving zijn deze onderwerpen kleine conversatiebommetjes: er wordt niet over gesproken, of je voelt je in een hoek gedrukt als het wel ter sprake komt. Maar waarom is dat eigenlijk? In onze TaboeTent laten we mensen in kleine groepjes laagdrempelig precies dat gesprek voeren. Want niemand voldoet aan het perfecte plaatje, en dat mogen we best wat vaker – zonder oordeel – met elkaar delen. Deelnemers knutselen ‘het perfecte plaatje’ in elkaar, waarbij we hen een aantal vragen meegeven om over na te denken. Aan het eind vragen we hen om te delen wat ze hebben bedacht, en hoe we dit soort gesprekken volgens hen meer zouden kunnen stimuleren. Deze werkvorm, waarin we met creatieve activiteit het ongemak wegnemen, is nog druk in ontwikkeling. De werkvorm is eerder ingezet voor gesprekken over menstruatie en inclusie (met het naaien van maandverband in plaats van tekenen), en is geschikt voor allerlei vormen van taboes die we bespreekbaar willen maken. De input die uit dit onderzoek komt, is voor ons nieuw materiaal om mee door te werken in onze bestaande onderzoekslijn “Ontwerpen voor Taboes”. In die onderzoekslijn doen wij praktijkgericht onderzoek naar manieren om met ontwerp taboes inzichtelijk, bespreekbaar, en zelfs doorbreekbaar te maken. De uitkomsten van ‘Het Perfecte Plaatje’ helpen ons om onze werkvorm verder te ontwikkelen, en ons onderzoek voor de komende jaren vorm te geven.
Een taboe is iets dat wordt beschouwd als ongepast om te gebruiken, te doen of over te spreken. Hoewel taboes sociaal wenselijk of zelfs noodzakelijk kunnen zijn, veroorzaken ze soms ook fysieke of mentale problemen. Bijvoorbeeld omdat mensen anderen niet met hun ziekte, handicap of geldproblemen lastig willen vallen. Goed productontwerp kan bijdragen aan het bespreekbaar maken of zelfs doorbreken van taboes, maar kent een aantal specifieke uitdagingen. Met name de vraag welke ontwerpstrategiën je in kunt zetten voor het ontwerpen voor taboes is relevant voor ontwerpprofessionals. Om deze vraag verder te onderzoeken wordt in dit project een design case uitgevoerd voor de Alopecia Vereniging. Alopecia is een haaraandoening waarbij iemand plotseling (gedeeltelijk) kaal wordt. In de design case wordt een product ontwikkeld dat het leven van mensen met Alopecia aangenamer maakt. Parallel aan de design case wordt gereflecteerd op het ontwerpproces en de toegepaste ontwerpstrategiën, met als doel een eerste inzicht te krijgen in hoe je kunt ontwerpen voor taboes. De resultaten van de design case en het parallele traject vormen de basis van een vervolgonderzoek waarin ontwerpen voor taboes verder wordt uitgediept.
