Transdisciplinair werken is noodzakelijk om in deze tijd van transitie naar de circulaire economie sneller tot toepasbare kennis en oplossingen te komen. In deze gids vertalen we de wetenschappelijke kennis naar de praktijk. Zodat ze toegankelijk en toepasbaar is voor alle deelnemers en begeleiders aan transdisciplinaire trajecten. In deze Praktijkgids Transdisciplinair werken vind je allerlei praktische tools en tips om een transdisciplinaire samenwerking succesvol te maken. Deze praktijkgids is bedoeld voor iedereen die betrokken is bij een transdisciplinair proces: Denk aan procesbegeleiders, onderzoekers, stadsmakelaars, transitiemakelaars, etc.
MULTIFILE
Inaugurele rede uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van lector Loes Witteveen aan Hogeschool Van Hall Larenstein, 14 maart 2024. Het lectoraat Communicatie, Participatie en Sociaal-Ecologisch Leren (CoPSEL) werkt aan maatschappelijke vraagstukken rondom natuurlijke en sociale duurzaamheid, werkt sector- en discipline overstijgend met een centrale rol voor communicatie, participatie en leren.
MULTIFILE
De 2SHIFT SPRONG-groep is een samenwerkingsverband van HAN University of Applied Sciences en Fontys Hogescholen. Onze ambitie is het vergroten van eerlijke kansen op gezond leven. Dit doen we door het vormgeven en versterken van gemeenschappen als fundament voor het creëren van eerlijke kansen op gezond leven. Vanuit deze gemeenschappen wordt in co-creatie gewerkt aan structuur (i.e. systeem), sociale en technologische innovaties. Deze ambitie sluit aan bij de centrale missie KIA Gezondheid en Zorg om bij te dragen aan goede gezondheid en het verkleinen van sociaaleconomische gezondheidsverschillen. Ook draagt het bij aan deelmissie 1. het voorkomen van ziekte, waarbij wij uitgaan van het concept Positieve Gezondheid en Leefomgeving. Én het zorgt voor het verplaatsen van ondersteuning en zorg naar de leefomgeving (deelmissie 2), doordat gemeenschappen hiervoor een stevig fundament vormen. De gemeenschap is geoperationaliseerd als een samenwerking tussen inwonersinitiatieven (i.e. informele actoren) én professionals vanuit wonen, welzijn, zorg en gemeenten (i.e. formele actoren) die bestuurlijk en beleidsmatig worden ondersteund. Toenemend wordt een belangrijke rol en meer verantwoordelijkheid toebedeeld aan inwoners en wordt de noodzaak van sectoroverstijgende, inclusieve samenwerking tussen deze actoren in lokale fieldlabs benadrukt. 2SHIFT start daarom in vier fieldlabs: twee dorpen en twee wijken in (midden-)stedelijke gebieden, waar in vergelijking met groot-stedelijk gebied (zoals Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht) andere dynamieken en mechanismen een rol spelen bij het creëren van eerlijke kansen op een gezond leven. Om impact in onderwijs en praktijk te realiseren werken we nauw samen met studenten, docenten én met inwoners, professionals, bestuurders en beleidsmakers uit wonen, welzijn, zorg en gemeenten én landelijke kennispartners (“quadruple helix”). 2SHIFT brengt transdisciplinaire expertise én verschillende onderzoeksparadigma’s samen in een Learning Community (LC), waarin bestaande kennis en nieuwe kennis wordt samengebracht en ontwikkeld. Over 8 jaar is 2SHIFT een (inter)nationaal erkende onderzoeksgroep die het verschil maakt.
Om de ambities te behalen zoals geformuleerd in de Sustainable Development Goals, is transdisciplinaire samenwerking nodig tussen overheden, bedrijfsleven, burgers en wetenschap. Dit vraagt om multi-stakeholderbenaderingen waarin leren van en met elkaar centraal staat. Dit onderzoeksvoorstel is een vertaalslag van bovenstaande ambitie zoals geformuleerd in samenwerking met hoger onderwijs partners in Bandung, Indonesië. Het Living Lab Upper Citarum biedt een context om onderzoek te doen binnen een bestaand Living Lab gekenmerkt door de multi-stakeholder setting en de complexiteit van duurzaam beheer van natuurlijke hulpbronnen. Het onderzoek beoogt inzicht te verkrijgen in essentiële ‘21st century skills’ voor deelnemers met faciliterende rollen in een Living Lab. De onderzoeksstrategie wil een bijdrage leveren aan de duurzaamheidsagenda van Living Labs met het ontwerpen, het ervaren, reflecteren en documenteren van praktische interventies in de lokale context. De keuze voor werken op locatie is een eerste benadering in het creëren van een realistische leerervaring voor Living Lab facilitators met diverse achtergronden en valt daarmee te beschrijven als ‘learning by doing’. De algemene onderzoekvraag is als volgt geformuleerd: Which contemporary skills and capabilities are present and which need to be developed to establish a widely shared mind set for trans- or interdisciplinary strategies so that communities and institutions in a Living Lab configuration increase their performance? De onderzoeksstrategie krijgt vorm in een ‘21st century skills exploration’ die een experimentele leerruimte biedt aan medewerkers van diverse instituten en (overheids-)organisaties die actief zijn in het Living Lab om kennis te maken met de creatieve methodes voor publieke participatie. Dit vindt vooral plaats in interactie met lokale gemeenschappen met nadruk op creatieve methodes zoals een poetry route, participatory mapping en film. Na presentatie op locatie worden de resultaten gepresenteerd tijdens een mini-symposium in Bandung.
Betekenisvolle interactie van zorgverleners met oudere mensen met dementie heeft een positief effect op het welzijn van deze mensen. In de praktijk blijkt er echter weinig gelegenheid voor zorgverleners om op een betekenisvolle manier het gesprek aan te gaan. Uit eerdere verkenningen is gebleken dat ook een sociale robot door middel van verhalen op een betekenisvolle manier interactie kan hebben met mensen met dementie.In dit project ontwikkelen zorgpartners, kunstpartners en robotexperts samen de narratieve en de robot-vaardigheden ten behoeve van een betekenisvolle interactie tussen de robot en mensen met dementie. We onderzoeken hoe deze interactie kan worden bevorderd door strategieën die zich richten op narrativiteit, en op het persoonlijke verhaal van de gesprekspartner.Samen met onze zorgpartners zijn situaties geïdentificeerd waarin sociale robots kunnen bijdragen aan het welzijn van mensen met dementie; als assistent van zorgmedewerkers in dagbesteding, of als verhalenverteller tussen cliënten en familie die op bezoek komt.De kunsten, met name de literatuur en het theater, bezitten veel belichaamde kennis over het tot stand brengen van betekenisvolle interactie. Daarbij is het, onder invloed van technologische ontwikkelingen, nieuwe media en digitale vertelvormen voor onze kunstpartners zaak om nieuwe schrijfstrategieën te ontwikkelen op het vlak van het creëren van meerstemmige teksten, van samenwerken en schrijven in collectief, en van het bijdragen aan de impact van het vertellen van verhalen.We onderzoeken de totstandkoming van betekenisvolle interactie van de sociale robot met mensen met dementie in transdisciplinaire co-creatieve labs. Het praktijkonderzoek naar creatie- en ontwerpprocessen staat centraal, naast een meer technisch onderzoek naar nieuwe tools voor het vormgeven van de interactie. De narratieve expertise van schrijvers wordt gecombineerd met sociale robotica-expertise om gepersonaliseerde interactieve verhalen verteld door robots betekenis te geven in de zorgcontext. Theaterconcepten zullen worden toegepast om de suggestie van een binnenwereld van de robot te creëren.
