West Ouder Wijze (WOW) is ontstaan op initiatief van senioren zelf. Eén van hen, een actieve buurtbewoner en lid van een Amsterdams stadsdorp, woonde een bijeenkomst bij over de betekenis van stadsdorpen bij het versterken en uitbreiden van een sociaal netwerk onder ouderen. Een stadsdorp is een initiatief van en voor bewoners die onderling willen zorgen dat zij lang actief, gezond en veilig thuis kunnen (blijven) wonen. De presentatie over het programma Gezond en Actief Ouder Worden (GAOW) van de Hogeschool van Amsterdam (HvA) gaf inspiratie het programma ‘op maat’ te maken om het volledig door buurtbewoners zelf, en niet via een zorgorganisatie, in de eigen wijk te gaan toepassen. En zo werd WOW geboren: een veelbelovende, toepassing van het innovatieve GAOW-programma.
In het vergrijzende Nederland woont het grootste deel van de ouderen thuis. Een kleiner deel verblijft in andere woonvormen, zoals het verpleeg- of verzorgingshuis. Voor sommigen komt ouderdom relatief vroeg met gebreken. Dit geldt vooral voor de oogprestatie; vanaf 45 jaar hebben al veel mensen een bril. Daarnaast heeft de ouderwordende mens behoefte aan meer licht, omdat dit een gunstige werking heeft op de gemoedstoestand en de instandhouding van het slaap-waakritme. De verlichtingsniveaus bij ouderen thuis zijn, zelfs overdag, veelal te laag voor goed zicht en voor biologische stimulatie, ondanks de tevredenheid van de bewoners over hun lichtsituatie. Gelukkig komt er steeds meer aandacht voor het belang van goede verlichting voor het welzijn van ouderen, hoewel verlichting nog te vaak een ondergeschoven aspect is in het bouwproces of dient als sluitpost. Met dit artikel willen we de lezer bekendmaken met het belang en de mogelijkheden van goede verlichting in de woonomgeving van ouderen.
Deze publicatie beschrijft het actieonderzoek van het Project ‘De Haagse Verbindt Jong en Oud in de Wijk’, dat binnen de Werkplaats Sociaal Domein heeft plaatsgevonden in het studiejaar 2023-2024. Opdrachtgevers en samenwerkingspartners zijn Wijkz, de Gemeente Den Haag en het lectoraat Urban Ageing van De Haagse Hogeschool. Het project genaamd ‘De Haagse Verbindt Jong en Oud in de wijk’ (DHVJO) onderzoekt de ervaringen en behoeften van ouderen en hun mantelzorgers bij de Haags Ontmoeten locaties van Wijkz en de WoonZorgcentra Haaglanden. Deze organisaties verzorgen ontmoetingsactiviteiten voor zelfstandig wonende senioren onder de noemer Haags Ontmoeten. Bij de locaties van Haags Ontmoeten kunnen ouderen in de wijk terecht zonder een Wet maatschappelijke ondersteuning indicatie (Rijksoverheid, 2015). Het eerste deel van het project vond plaats in 2022-2023 (Kroon, 2023). Uit dit project blijkt dat Haags Ontmoeten een waardevolle wijze van elkaar treffen is tussen ouderen en jongeren. Ook komen de ouderen graag in de Haags Ontmoeten locaties en voelen zij zich erbij betrokken. Voor de eerstejaars studenten Social Work is het project een goede leerervaring in het ouderenwerk en voor de locaties van Haags Ontmoeten een bijdrage aan hun activiteitenaanbod voor de ouderen in de wijk. Het vervolg in studiejaar 2023-2024 gaf de mogelijkheid nog meer ouderen te spreken, portretteren en activiteiten voor hen te bedenken en te organiseren. Bij alle interviews is gekozen meer de focus te leggen op de levensgebieden zoals die door het Kennisplatform zijn benoemd. In samenwerking met de programmacoördinatoren van Haags Ontmoeten zijn er zo’n 25 Haags Ontmoeten locaties benaderd en beschikbaar gesteld en er is met zo’n 186 ouderen gesproken. De activiteiten zijn in subgroepjes uitgevoerd op één middag per locatie. De projectleider heeft de 20 betrokken professionals van de Haags Ontmoeten organisaties benaderd (in studiejaar 2023-2024) en zo mogelijk geïnterviewd om ook hun visie, kennis en ervaringen bij het antwoord op de onderzoeksvragen te betrekken.
Bijna heel Europa heeft te maken met dubbele vergrijzing. Op dit moment anticiperen de Europese gezondheidszorgstelsels en het onderwijs onvoldoende op uitdagingen die hiermee gepaard gaan. In SIENHA zetten zeven Europese hogescholen en universiteiten zich in om integratie en afstemming van preventie en adequate gezondheidszorg te verbeteren via doelbewuste en vooruitziende innovatie van het onderwijs en praktijkgericht onderzoek. Doel SIENHA heeft tot doel gezond ouder worden in de Europese landen te ondersteunen door de ontwikkeling van de bekwaamheden van zorg- en welzijnsprofessionals te verbeteren teneinde: Meer inzicht te krijgen in gezond ouder worden, met aandacht voor alle levensfasen (van kindertijd tot ouderdom). Het inzicht vergroten en de continue ontwikkeling van competenties van studenten, docenten en zorg- en welzijnsprofessionals te ondersteunen om gezond ouder worden in heel Europa te bevorderen. De uitwisseling van kennis in heel Europa ondersteunen om te leren van de beste praktijken in het hoger onderwijs om gezond ouder worden te ontwikkelen. De kennis van burgers en de betrokkenheid van individuen bij de ondersteuning van persoonlijke gezondheid en gezond ouder worden vergroten. Relevantie De uitdagingen in verband met het beheer van vergrijzende samenlevingen moeten dringend worden aangepakt, hetgeen vraagt om doelbewuste en vooruitziende innovatie van onderwijs-, sociale en gezondheidszorgomgevingen die hun professionals toerusten en voorbereiden met capaciteiten die gericht zijn op preventie, gezondheid en welzijn met gebruikmaking van empirisch onderbouwde praktijken. SIENHA wordt mede gefinancierd via het Erasmus+ programma van de Europese Unie. Resultaten Het SIENHA consortium werkt aan de ontwikkeling van drie ‘Intellectuele Uitkomsten’, verzameld in een SIENHA-handboek. In het handboek wordt opgenomen: Raamwerk van competenties voor zorg- en welzijnsprofessionals die werken aan Healthy Ageing op bachelor- en masterniveau Een curriculum voor healthy ageing, bestaande uit vier modules: determining healthy ageing, plan for healthy ageing, implementation of healhty ageing en researching impact of healthy ageing Een praktische toolkit met daarin goede voorbeelden van onderwijs op het gebied van innovatie en implementatie, gebaseerd op recente theoretische inzichten en voorzien van passende werkvormen Looptijd 01 september 2021 - 01 augustus 2023 Aanpak In het project werken docenten, onderwijsvernieuwers en onderzoekers uit zeven Europese landen samen aan de gewenste opbrengsten. Ieder land heeft zijn eigen verantwoordelijkheid. De HU houdt zich voornamelijk bezig met het mede-ontwikkelen van het competentieprofiel voor healthy ageing en het ontwikkelen van de toolkit voor healthy ageing. Hiervoor wordt literatuuronderzoek gebruikt, in combinatie met vragenlijsten en het uitvoeren van interviews.
