‘De docent in het beroepsonderwijs opent de deuren naar de kennis, zienswijzen, vaardigheid, opvattingen en houdingen die horen bij de toekomstige beroepspraktijk van de student en draagt zorg voor de verwerving van een startpositie daarbinnen. Dat vraagt van docenten om de kleur en geur van een sector of functiedomein te verweven in het eigen zijn, denken en doen’(de Bruijn, 2009, pagina 40, op citaat).
Het innovatiearrangement Professional in Beeld (PIB)1 heeft als doel om het vakmanschap van de docent beroepsonderwijs te expliciteren en opleidings- en professionaliseringsactiviteiten naar dit vakmanschap te ontwikkelen. Het project wordt uitgevoerd door een samenwerkingsverband van drie vmbo-scholen en de Faculteit Educatie van Hogeschool Utrecht (Instituut Archimedes en het lectoraat Beroepsonderwijs) in samenwerking met het Expertisecentrum beroepsonderwijs. Aanleiding voor het project is de constatering van de samenwerkingspartners dat het vakmanschap van docenten in het beroepsonderwijs over het algemeen niet voldoet aan de eisen die een specifieke (v)mbo context stelt aan de vakbekwaamheid van een docent en dat deze eisen onvoldoende zijn terug te vinden in de lerarenopleiding en professionaliseringstrajecten voor nieuw en zittend personeel.
Onderwijs in een grote stad als Amsterdam brengt een aantal specifieke aandachtspunten met zich mee. De meest uitdagende momenten voor docenten zijn voorziene of onvoorziene situaties waarbij controversiële onderwerpen aan de orde komen zoals Zwarte Piet of terrorisme. Scholen hebben de belangrijke maar ingewikkelde opdracht om dit soort onderwerpen op een verantwoorde manier te behandelen in de les en daarmee een bijdrage te leveren aan het burgerschap van hun leerlingen. Met name docenten in het voortgezet onderwijs en mbo die werken met een diverse leerlingpopulatie weten vaak niet goed hoe zij deze thema’s op een gestructureerde en effectieve manier kunnen behandelen en hoe zij om moeten gaan met extreme standpunten en heftige reacties van leerlingen. Er is nog weinig kennis over hoe docenten het beste om kunnen gaan met controversiële onderwerpen in de klas en hoe zij daar het beste bij ondersteund kunnen worden. Dit project heeft als doel pedagogisch-didactische strategieën te ontwikkelen die docenten kunnen inzetten om controversiële onderwerpen op een gestructureerde wijze in de les te behandelen en daarnaast concreet materiaal te ontwikkelen dat docenten kunnen gebruiken bij het lesgeven over deze onderwerpen. Docenten, lerarenopleiders en onderzoekers gaan gezamenlijk strategieën en materialen ontwikkelen, uitvoeren, evalueren en aanpassen. Vervolgens wordt de effectiviteit van de ontwikkelde strategieën en materialen wetenschappelijk onderzocht tijdens een intervisietraject waarin docenten onder begeleiding gaan werken met de ontworpen strategieën en materialen. Het onderzoek levert wetenschappelijke geëvalueerde pedagogisch-didactische strategieën en ondersteunende materialen op die docenten beter in staat moeten stellen om controversiële onderwerpen in de klas te behandelen en lerarenopleiders kunnen helpen hun studenten op deze zaken voor te bereiden.
Het bieden van toekomstbestendig hoger onderwijs is complex en maakt het docentenberoep veelzijdig. Deze review brengt die veelzijdigheid in kaart, rekening houdend met de verschillende werkcontexten van docenten en combinaties van hun rollen. De verworven inzichten kunnen vervolgens bijdragen aan het bevorderen van wendbaarheid, professionele ontwikkeling en samenwerking in teams.Doel Met deze overzichtsstudie beogen we verschillende docentrollen en mogelijke combinaties te identificeren, rekening houdend met verschillende werkcontexten van docenten. Dit overzicht levert hedendaagse rolbeschrijvingen op die kunnen helpen bij het bevorderen van wendbaarheid, professionele ontwikkeling en samenwerking in teams. Resultaten Een overzicht van docentrollen met korte beschrijvingen, mogelijke combinaties van rollen en in welke werkcontexten die zijn aangetroffen, op basis van empirie Suggesties ter bevordering van wendbaarheid, professionele ontwikkeling en samenwerking Looptijd 01 september 2022 - 30 september 2023 Aanpak in vijf stappen (Arksey & O’Malley, 2005) wordt een scoping review uitgevoerd: onderzoeksvraag identificeren; identificeren van relevante artikelen; artikelen selecteren; data in kaart brengen: verzamelen, samenvatten en rapporteren van resultaten. NRO Overzichtsstudies voor het hoger onderwijs 2021, projectnummer 40.5.22945.018.
