Mantelzorg is een van de kernpunten van de overheid. Zorg voor elkaar is een belangrijke troef bij het beteugelen van de toenemende zorgkosten door vergrijzing. Maar zijn de verwachtingen realistisch? De Eerstelijns analyseert. Mantelzorg komt meestal voor rekening van familieleden. Vrijwilligers, buren en vrienden hebben een bescheiden, ondersteunende rol. Er zijn diverse onderzoeken naar mantelzorg uitgevoerd. In dit artikel beschrijven we de conclusies op hoofdlijnen.
DOCUMENT
"In den beginne is de relatie", opent de nieuwe lector Mantelzorg, dr. Deirdre Beneken genaamd Kolmer, dit boekje. En daarmee geeft ze in één zin aan waar het lectoraat Mantelzorg om draait. Het lectoraat Mantelzorg is tot stand gekomen op initiatief van de gemeente Den Haag in samenwerking met De Haagse Hogeschool. De gemeente Den Haag is al jaren actief - met diverse partners in de stad - gericht op het verbeteren van de ondersteuning van mantelzorgers. Den Haag staat bekend als een stad met vele contrasten: arm-rijk, zand-veen, Hagenaer-Hagenees, autochtoon-allochtoon. Eén ding is echter helder: ondanks deze contrasten zijn wij mensen en worden wij in meerdere of mindere mate geconfronteerd met de kwetsbaarheden van het leven. Soms leiden die tot een afhankelijkheidsrelatie van een ander: een mantelzorger of een beroepskracht. De zorgverlening heeft zich inhoudelijk sterk ontwikkeld. De Haagse Hogeschool kent diverse opleidingen waarin het verlenen van zorg centraal staat. In de Academie voor Gezondheid en de Academie voor Sociale Professies is vakbekwaamheid een kernwoord. Maar er is een risico dat de balans in het uitoefenen van het vak doorslaat naar het “volgens protocol” uitvoeren van het vak. Dit is voor de zorgpraktijk niet wenselijk. In die praktijk ontmoeten onze zorgprofessionals de zorgvrager en diens naasten, de mantelzorgers. In Den Haag zijn naar schatting 79.000 mantelzorgers boven de 16 jaar. Hiervan zijn ongeveer 12.000 mantelzorgers zwaar- tot overbelast. Dat is vijftien procent. En dat is veel. Dat betekent dat één op de zeven mensen die hun naaste verzorgen zwaar- tot overbelast is. Veel mantelzorgers hebben naast de zorg ook vaak nog hun werk, gezin sociale leven en andere activiteiten. Voor mantelzorgers is het vanzelfsprekend dat zij zorg verlenen. Zij zullen niet snel klagen. Maar het feit blijft dat de combinatie van zorg met gezin en werk zwaar is. Daarom is het belangrijk dat deze mantelzorgers af en toe tijd voor zichzelf kunnen nemen en de zorg tijdelijke aan anderen kunnen overlaten. De gemeente Den Haag vindt het belangrijk hier iets aan te doen. In het Haags Mantelzorgakkoord 2011-2014 “Mantelzorg : samen zorgen” is het vergroten van de toegankelijkheid van respijtzorg een belangrijk thema. De gemeente Den Haag is één van de twaalf partners van dit Mantelzorgakkoord. In het Collegeakkoord 2010-2014 “Aan de slag” wordt eveneens aandacht besteed aan deze problematiek en worden middelen hiervoor gereserveerd. Dankzij mantelzorgers kunnen zorgsystemen overeind blijven. Mantelzorgers vormen een belangrijke taak in de samenleving. Mantelzorgtaken kunnen niet volledig vervangen worden door de professionele zorg, dit betekent dat mantelzorgers onbetaalbaar zijn. Het is belangrijk dat er een goede afstemming plaatsvindt tussen zorgvrager, mantelzorger en professional, de zogenoemde zorgtriade. (voorwoord van Rob Brons, voormalig voorzitter van het College van Bestuur van De Haagse Hogeschool en Karsten Klein, wethouder Jeugd, Welzijn en Sport gemeente Den Haag)
DOCUMENT
Dit hoofdstuk1 gaat over de betekenis van mantelzorg in de dagelijkse praktijk van zorg en welzijn. Op grond van de relationele zorg, die mantelzorg altijd is, worden vijf bouwstenen gepresenteerd die professionals kunnen toepassen in hun ontmoetingen met zorgvragers en mantelzorgers. De bouwstenen vormen gezamenlijk een model voor beroepskrachten gericht op het bereiken van afstemming tussen de familiale logica en de professionele logica.
DOCUMENT
De set vragenlijsten is zorgvuldig samengesteld en getest. Deze vragenlijsten zijn een hulpmiddel om: 1. De mate van belasting van de mantelzorger in beeld te brengen 2. De ervaren kwaliteit van leven in beeld te brengen 3. De ervaren mate van sociale steun in beeld te brengen Door deze lijsten ontstaat een beeld van de situatie en worden behoeften zichtbaar en bespreekbaar. Eén van de doelen van deze set van vragenlijsten is dus om zicht te krijgen op de ondersteuningsbehoefte van mantelzorgers. Met de lijsten kan ook dreigende overbelasting gesignaleerd worden. . Deze overbelasting kan ook ontstaan doordat anderen in het netwerk afhaken gezien de complexiteit van de problematiek. Als de lijsten zowel aan het begin van een begeleidingstraject afgenomen worden als in de loop of aan het einde van het traject kunnen veranderingen zichtbaar gemaakt worden.. Op deze wijze kan onderzocht worden of de ondersteuning van NAH consulenten of andere hulpverleners een positief effect heeft gehad
DOCUMENT
checklist om vast te stellen hoe ernstig de mantelzorger belast is
DOCUMENT
Mensen zorgen voor elkaar. En dat is altijd zo geweest. Zorg voor zieke familieleden is iets wat vanzelfsprekend behoort tot het privédomein van mensen. In de vorige eeuw is de zorg echter wel geprofessionaliseerd. Verpleging werd niet langer meer als naastenliefde gezien, maar als een beroep. In de huidige samenleving maken zorgvragers, mantelzorgers en professionals gezamenlijk deel uit van het zorglandschap. De nadruk wordt gelegd op zelfredzaamheid en zorg-verantwoordelijkheid van zorgvragers en mantelzorgers. Het lijkt alsof de overhead zich gedeeltelijk terug wil trekken uit de rol die ze in de vorige eeuw naar zich toe heeft getrokken.
DOCUMENT
Onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in samenwerking met de Hogeschool van Amsterdam (lectoraat Community Care) onder twee specifieke groepen mantelzorgers van mensen met psychiatrische problematiek en met een verstandelijke beperking. Onderzoeksvragen: – Wat zijn de aard en de omvang van de mantelzorg aan mensen met een verstandelijkebeperking of psychiatrische problematiek? – Wat is de ondersteuningsbehoefte van mantelzorgers van mensen met eenverstandelijke beperking of psychiatrische problematiek? In het onderzoek is een secundaire analyse uitgevoerd op het datamateriaal uit het door het SCP in 2007 uitgevoerde onderzoek onder mantelzorgers. Ook is er een kwalitatief onderzoek verricht in de vorm van semi-gestructureerde interviews onder vertegenwoordigers van deze twee groepen in Amsterdam en omgeving. Uit het onderzoek wordt geconcludeerd dat mantelzorgers uit deze groepen ontlast kunnen worden door betere aansluiting van het voorzieningenaanbod op de diverse levensterreinen en een volwaardige betrokkenheid bij de hulpverlening.
DOCUMENT
Onderzoek naar de respijtzorgbehoeften en overige ondersteuningsbehoeften van Eindhovense mantelzorgers en hoe de gemeente haar voorzieningen zo kan inrichten dat ze aansluiten bij deze behoeften.
DOCUMENT
Welke kennis van methoden, technieken en concrete interventies hebben we nodig om bijvoorbeeld overbelasting van de mantelzorg het hoofd te kunnen bieden? Watmoeten we weten over contextuele aspecten, de positief en negatief beïnvloedendefactoren? En hoe weten we of onze interventies effectief en efficiënt zijn?
DOCUMENT
Nederland kent op dit moment ruim 5 miljoen mantelzorgers. Het aantal mantelzorgers zal in de komende jaren naar verwachting toenemen doordat het aantal ouderen in de samenleving sterk toeneemt en deze ouderen steeds vaker zelfstandig wonen. Mantelzorgers, mantelzorgondersteuners en beleidsmakers benadrukken dat wanneer alles goed en soepel loopt de zorgtaken vaak voldoening geven en een positieve invloed kunnen hebben op het leven van de zorgvrager en de mantelzorger. Een goede balans tussen draagkracht en draaglast is echter essentieel om de zorgtaken te kunnen volhouden en deze voldoening te kunnen blijven voelen.
DOCUMENT
