Sociaal werk is een kunde, vergelijkbaar met gezondheidskunde en onderwijskunde. Dat wil zeggen een interdisciplinaire integratie van kennisontwikkeling en praktijkverbetering vanuit een eigenstandige focus. Belangrijke toeleverende disciplines voor sociaal werk zijn met name economie, ethiek, gezondheidskunde, kennistheorie, pedagogiek, psychologie, recht en sociologie. Als onderdeel van een landelijk project gericht op het vaststellen van de gemeenschappelijke theoretische kennisbasis voor sociaal-werkopleidingen interviewden wij, de auteurs van dit artikel, academische specialisten over toeleverende disciplines. De geïnterviewden benoemen niet alleen een onderscheidende disciplinaire blik die relevant is voor sociaal werk, maar onderscheiden binnen zo’n blik ook meerdere paradigmatische perspectieven. Daarbij valt op dat wel vaker één perspectief binnen de disciplinaire blik een bijzondere positie inneemt. Redenen daarvoor zijn dat zo’n perspectief een meer omvattend karakter bezit (maatschappelijk, historisch, internationaal, intercultureel), de grenzen van het vakgebied overschrijdt (interdisciplinair) en/of een expliciete (ethische, politieke) stellingname insluit (engagement).
DOCUMENT
Hoe vindt praktijkverandering plaats? Wat is ervoor nodig? Wie is ervoor nodig? Op deze en andere vragen hebben talloze veranderkundigen al hun hoofd gebogen. De praktijk is immers weerbarstig, zo zegt men. Een verandering in de praktijk heeft vaak een tijdelijk karakter en veel veranderingen beklijven niet. Dat is jammer. In dit boek worden de methodiek van Practice Development uiteengezet. Zowel de achtergronden, de systematiek als concrete praktijkvoorbeelden passeren daarbij de revue. Practice Development wordt in dit boek beschreven als een cyclische methodiek (met als acroniem PDDOEN) waarmee gezondheids- en onderwijsmedewerkers direct aan de slag kunnen om personen en praktijken duurzaam te veranderen. Dus geen tijdelijke verandering, maar verandering die gedragen wordt door en verankerd is in mensen. Zowel voorbeelden uit de zorg als het onderwijs illustreren de methodiek die tot deze veranderingen leidt. Het boek bevat codes (QR-codes) die verwijzen naar relevante informatie en instrumenten op een website die hiervoor is ontwikkeld. Doelgroep Practice Development is bestemd voor studenten in de gezondheidszorg en aan lerarenopleidingen.
DOCUMENT
Recensie van 'Op zoek naar duurzame' zorg onder redactie van Jan Steyaert en Rick Kwekkeboom, Het boek biedt een goed state-of-the-art overzicht van kennis rond de Wmo, mooie voorbeelden van nieuwe praktijken (en oude praktijken die met de Wmo een nieuwe impuls krijgen, zoals zelfhulpinitiatieven) maar laat tevens zien dat de komende jaren nog veel uit te werken valt.
DOCUMENT
Participatie van kwetsbare burgers en de vermaatschappelijking van de zorg vormen belangrijke beleidsthema’s van landelijke en lokale overheden en van organisaties op het gebied van zorg en welzijn. Ervaringsdeskundigheid, die gebaseerd is op persoonlijke ervaringen met ontwrichting en het herstel daarvan, is in dit kader sterk in opmars. Ervaringsdeskundigen hebben vaak creatieve oplossingen, kunnen vanuit eigen ervaring bemoedigen en verminderen het stigma dat participatie kan blokkeren. GGZ Nederland, het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) zijn van mening dat ervaringsdeskundigheid het herstel en de participatie van ‘verwarde’ en kwetsbare burgers kan bespoedigen. De behoefte aan ervaringsdeskundigen binnen de zorgverlening is groot. HBO-opgeleide zorgverleners met eigen cliënt- of probleemervaringen op het gebied van verslaving of psychiatrie geven aan het moeilijk te vinden om hun ervaringsdeskundigheid een duidelijke en volwaardige plek te geven in hun werk. Veel zorgorganisaties moeten wennen aan het idee dat ook zorgprofessionals ervaringsdeskundig kunnen zijn. Deze zorgprofessionals hebben behoefte aan kennis en praktische handvatten zodat zij hun ervaringsdeskundigheid goed kunnen benutten. In dit praktijkgerichte onderzoeksproject wordt samengewerkt tussen Windesheim en hogeschool Utrecht en vier grote zorginstellingen (GG-Net, RIBW-GO, MEE-IJsseloevers en Trajectum), met cliëntenpopulaties met complexe problematiek. De centrale onderzoeksvraag luidt: Op welke manier kan de ervaringsdeskundigheid van zorgprofessionals een bijdrage leveren aan het persoonlijk en maatschappelijk herstel van mensen met psychiatrische problemen en verslaving? Doelstelling van dit project is het opdoen van nieuwe kennis waarmee zorgprofessionals hun ervaringsdeskundigheid op een professionele en effectieve manier kunnen inzetten. Het onderzoek beoogt hiermee bij te dragen aan het bestrijden van de participatieachterstand van mensen met verslavings- en psychiatrische problemen. Dit project levert naast praktijkverbetering producten voor zorg en onderwijs: handleidingen voor zorgprofessionals-ervaringsdeskundigen (in opleiding); kennis over duurzame positionering en kwalitatieve borging van ervaringsdeskundigheid en tot slot een verzameling inspirerende, gevalideerde exemplarische voorbeelden van de bijdrage van ervaringsdeskundigheid van zorgprofessionals.
De IEP Coalities (Instituut voor Ecologische Pedagogiek) werken aan duurzame verbeteringen in pedagogische praktijken vanuit een ecologische visie. Opvoeding en onderwijs maken deel uit van bredere sociale en ecologische verbanden. Door samenwerking tussen onderwijs, onderzoek en het werkveld combineren we perspectieven, verrijken we inzichten en dragen we bij aan betekenisvolle praktijkverbeteringen.
De zorgsector is met 13% van het totale grondstoffenverbruik in Nederland verantwoordelijk voor een aanzienlijke milieu-impact. Verduurzamen van de zorg kan daarom een grote bijdrage leveren aan het milieu. Winst is te behalen op het hergebruik van medisch instrumentarium. Er lopen al initiatieven op hergebruik van laagwaardige disposables, zoals operatieschorten. Tegelijk begint een groeiend aantal MKB-bedrijven te experimenteren met de mogelijkheid om hoogwaardige medische instrumenten te hergebruiken. Ze worden hierbij echter geconfronteerd met barrières, waaronder marktverstoringen door grote multinationals en kennislacunes rondom o.a. wet- en regelgeving, hygiëne en infectiepreventie en kosten. In dit onderzoek werkt een consortium, bestaande uit de lectoraten Industrial Design, Technology, Health and Care en Business Models van de Saxion Hogeschool, MKB-bedrijven, ziekenhuizen en koepelorganisaties samen om het hergebruik van hoogwaardig medisch instrumentarium te stimuleren. De centrale onderzoeksvraag is: "Met welke ontwerpprincipes dient rekening te worden gehouden bij het ontwikkelen van herbruikbare hoogwaardige medische instrumenten?" Dit onderzoek wordt aangepakt via action research. Daarbij werken we concreet aan praktijkverbetering terwijl we onderzoeksvragen beantwoorden via vijf concrete cases die door de MKB-partners zijn ingebracht. In de cases doorlopen we de vijf fasen van het Design Thinking ontwerpproces, waardoor per fase best-practices, barrières en faciliterende factoren kunnen worden geïdentificeerd rondom hergebruik van hoogwaardig instrumentarium. De cases verschillen in focus, van het motiveren van medisch personeel om herbruikbaar instrumentarium aan te leveren, het verkennen van oplossingen voor lastig her te gebruiken zachte onderdelen, het ontwikkelen van een nieuw product met hergebruik als uitgangspunt, het verkennen van de (her)bruikbaarheid van alternatieve producten en het testen van de materiaaleigenschappen benodigd voor hergebruik. Het project levert ontwerpprincipes op voor hergebruik van medisch instrumentarium. Hiermee helpen we MKB-partijen bij een duurzame productontwikkeling en ziekenhuizen bij de noodzakelijke overgang naar circulaire zorg. Zo zetten we een belangrijke stap om de milieu-impact van de zorg te verkleinen.
