De maatschappij is complex. Op school leiden we kinderen op voor die maatschappij door haar in segmenten te bestuderen: namelijk de schoolvakken. Sinds de vorige eeuw zijn er al pogingen om schoolvakken meer samen te laten werken, in projecten, in geïntegreerde vakken, in leerdomeinen. Dat lijkt niet heel gemakkelijk te gaan, zeker niet bij de gammavakken. Maar eigenlijk weten we over praktijken van samenwerking tussen vakken nog niet veel. In deze publicatie presenteren we daarom achttien verschillende praktijkvoorbeelden. Ook presenteren we een model om op school en in de lerarenopleiding gestructureerd te praten over vormen en mate van samenwerking tussen (gamma)vakken. Dat maakt deze publicatie geschikt voor docenten, studenten aan de lerarenopleiding, lerarenopleiders, trainers en schoolleiders.
DOCUMENT
Creativiteit wordt in de wetenschappelijke literatuur vaak gedefinieerd als creatief denken, als iets dat zich enkel in het hoofd afspeelt, zonder daarin de rol van het lichaam en de omgeving mee te nemen. Dit onderzoek heeft als doel om een overzicht te geven van beschikbare wetenschappelijke literatuur over creatief denken van leerlingen op de basisschool. Daarnaast brengt het manieren in kaart waarmee leerkrachten creatief denken kunnen bevorderen in verschillende schoolvakken en in vakoverstijgend onderwijs.Creativiteit wordt in de wetenschappelijke literatuur vaak gedefinieerd als creatief denken, als iets dat zich enkel in het hoofd afspeelt. zonder daarin de rol van het lichaam en de omgeving mee te nemen. Door deze eenzijdige definitie van creatief denken te hanteren, blijven kansen onbenut om in verschillende vakken op de basisschool het creatief denken van leerlingen te bevorderen. In deze overzichtsstudie, gefinancierd door Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO), gaan onderzoekers van de Hanzehogeschool uit van een brede opvatting van creativiteit, waarin naast het denken ook het lichaam en de omgeving worden betrokken.Onderzoekers van onderzoeksgroep Kunsteducatie en lectoraat Jeugd, Educatie & Samenleving creëren een raamwerk waarin de verschillende aspecten van creatief denken worden belicht. Op basis van deze brede definitie worden manieren in kaart gebracht waarop leraren creatief denken kunnen bevorderen in verschillende schoolvakken en in vakoverstijgend onderwijs op de basisschool.In veel definities van creativiteit wordt creatief denken beschouwd als iets dat zich enkel in het hoofd afspeelt, zonder dat de rol van het lichaam en de omgeving wordt meegenomen. Door de multidimensionaliteit van creatief denken te negeren blijven kansen liggen om in verschillende vakken op de basisschool het creatief denken van leerlingen te bevorderen. In deze overzichtsstudie gaan we uit van een brede opvatting van ‘denken’ waarin ook het lichaam en de omhgeving worden betrokken. We creëren een raamwerk waarin de verschillende aspecten van creatief denken worden belicht en op basis waarvan manieren worden geïdentificeerd hoe leerkrachten creatief denken kunnen bevorderen in verschillende schoolvakken op de basisschool.
Burgerschapsonderwijs gaat over maatschappelijke vraagstukken waarin democratische waarden op het spel staan. Zeker nu democratische instituties onder druk staan, wordt een beroep gedaan op de burgerschapsopdracht van scholen. Nederlandse leerlingen geven in verhouding tot Europese leeftijdgenoten aan dat zij op school weinig in gesprek gaan over maatschappelijke vraagstukken en democratische waarden. De onderwijsinspectie constateert nog bij weinig scholen een samenhangende aanpak voor burgerschapsonderwijs. Scholen kunnen burgerschapsonderwijs vormgeven door met het hele docententeam dialogisch onderwijs over democratische waarden te integreren in het vakonderwijs. Vakdocentenkunnen leerlingen laten nadenken over vraagstukken en waarden die raken aan de vakinhoud. Lang niet alle vakdocenten weten echter hoe ze dialogisch burgerschapsonderwijs goed moeten begeleiden. Het creëren van een open klasklimaat om dialogisch burgerschapsonderwijs over democratische waarden te geven, vereist een gemeenschappelijke aanpak van een docententeam. Vanuit een gedeelde visie, doelen en aanpak kunnen vakdocenten burgerschapsonderwijs integreren in hun eigen onderwijs. Doel van dit project is om inzicht te krijgen in kenmerken en opbrengsten van een teambrede onderwijsinnovatie gericht op het ontwikkelen van gemeenschappelijk, dialogisch burgerschapsonderwijs over democratische waarden geïntegreerd in schoolvakken. Een consortium van HvA/UvA/middelbare scholen werkt samen met vakdidactici/burgerschapsexperts/innovatie-experts aan het ontwikkelen van een schooleigen curriculum door middel van onderwijsontwerponderzoek. De focus ligt op thema’s die rijk zijn aan democratische waarden en vanuit verschillende vakken onderzocht kunnen worden. Met vergelijkende casestudies wordt onderzocht wat welke factoren van invloed zijn op het innovatieproces en wat de opbrengsten zijn. Dit project is vernieuwend omdat het een teambrede aanpak onderzoekt voor dialogisch burgerschapsonderwijs in verschillende schoolvakken. Het project kent vijf fasen: [1] inventarisatie van het huidige aanbod van burgerschapsonderwijs en [2] onderwijsinnovatietraject waarin vier docententeams werken aan curriculumontwikkeling, docentprofessionalisering en teamontwikkeling rondom burgerschapsonderwijs en [3] implementatie van de ontwikkelde curricula voor gemeenschappelijk, dialogisch burgerschapsonderwijs en de evaluatie daarvan [4] contextoverstijgende implementatie van inzichten en [5] bredere doorwerking.
Samen met leraren (opleiders), studenten, en duurzaamheidsexperts onderzoeken we hoe Leren voor Duurzame Ontwikkeling vorm kan krijgen in de bèta-schoolvakken en welke docentcompetenties leraren-in-opleiding daarvoor moeten ontwikkelen.
![Didactiek voor Vak en Beroep [najaar 2023]](https://publinova-harvester-content-prod.s3.amazonaws.com/thumbnails/files/previews/pdf/20250506133715128088.Didactiek20voor-Vak-en-Beroep-Magazine-202023-interactie-thumbnail-400x300.png)
