Klimaatverandering is zichtbaar in ons alledaagse leven. We moeten ons aanpassen aan een nieuwe realiteit. Hoewel jongeren zijn opgegroeid met klimaatverandering, maken ze zich er veel zorgen over. Sterker nog: ze ervaren klimaatstress. Hoe kunnen jeugdprofessionals, zoals docenten en psychologen, ze hierin beter ondersteunen? Marian Zandbergen, onderzoeker aan de Hogeschool van Amsterdam (HvA), deed onderzoek naar klimaatstress onder jongeren. Ze vertelt erover in dit artikel.
Wat je leest in dit artikel
De klimaatcrisis heeft grote invloed op onze maatschappij, zowel fysiek als emotioneel. Zogeheten eco-emoties worden breed gedragen, ook onder jongeren. Maar hoewel zij er veel mee bezig zijn, is het lastig om erover te praten, zowel met leeftijdsgenoten als professionals. Marian Zandbergen deed onderzoek naar manieren om dat gesprek met jongeren beter te voeren en zo hun zorgen te verlichten.
Over het onderzoek
Klimaatverandering heeft mentale impact op jongeren: ze ervaren klimaatstress. Desondanks is klimaatverandering relatief nieuw als opvoed- en opgroeithema. Hoe kunnen jeugdprofessionals jongeren hierin beter ondersteunen? En hoe brengen we dit moeilijke onderwerp meer ter sprake? Bewustwording en ondersteuning van jeugdprofessionals kunnen daaraan bijdragen.
Marian Zandbergen heeft een achtergrond in de sociale psychologie en werkte eerder als beleidsadviseur op het gebied van jeugd en jeugdzorg.
Zandbergen: “Ik werk sinds zeven jaar bij de HvA. Daar focus ik me op jongeren en wat zij nodig hebben om op te groeien in de stad en om de overgang naar volwassenheid te maken. Een aantal jaar geleden begon ik aan een groter onderzoeksprogramma over de transitie naar een circulaire economie. Toen ging ik me meer bezighouden met duurzaamheid en klimaatverandering. Omdat ik eerder werkte aan toekomstplannen van jongeren die de jeugdzorg gaan verlaten, maakte ik de koppeling naar jongeren en hun toekomstperspectief in relatie tot klimaatverandering. Daarnaar doe ik nu onderzoek.”
Klimaatverandering heeft een grote impact op de maatschappij. Ook onder professionals die er veel mee te maken hebben. Zij ervaren zogeheten eco-emoties: emotionele reacties op ecologische crises zoals de klimaatverandering, die hun leefwereld beïnvloeden.
Zandbergen: “Binnen het onderzoeksprogramma CirCollab bouwen we aan samenwerkingen tussen hogescholen, overheden en praktijkpartners om meer onderzoek te doen dat bijdraagt aan de versnelling van de transitie naar een circulaire economie. Binnen die organisaties werken gedreven mensen die verandering willen bewerkstelligen. Zij nemen in hun werk veel kennis over klimaatverandering tot zich en krijgen te maken met eco-emoties: krachtige gevoelens omtrent de klimaatcrisis, zowel positief als negatief. De klimaatcrisis heeft heftige gevolgen; de noodzaak om actie te ondernemen is hoog. Daaronder zit ook een emotionele laag: hoe verhouden mensen zich daartoe? Om professionals hierin te ondersteunen, geven we bijvoorbeeld workshops om meer bewustwording te creëren.”
Niet alleen volwassenen ondervinden last van eco-emoties. Ook op jongeren heeft de klimaatcrisis mentale impact. Zij zijn weliswaar opgegroeid met het onderwerp klimaatverandering, maar worden daarin nog niet voldoende gesteund. Dat uit zich in klimaatstress: emoties als verdriet, angst, boosheid en schuldgevoel. Daarnaar deed Zandbergen onderzoek.
Zandbergen: “Veel jongeren zijn klimaatmoe; ze willen het er niet steeds over hebben, maar maken zich wel grote zorgen. Ook zien ze dat overheden en grote bedrijven veel te weinig actie ondernemen. Bovendien zijn ze zich bewust van andere grote problemen van deze tijd, zoals het woningtekort en de situatie in Gaza. Ze hebben daardoor weinig vertrouwen in de politiek. Velen van hen voelen zich dus een beetje verloren. Daarover hebben ze het weliswaar niet altijd met leeftijdsgenoten, want het is niet het leukste onderwerp, maar ze hebben er dus wel zorgen over. Er zijn momenteel weinig plekken waar jongeren naartoe kunnen om het er expliciet over te hebben. We probeerden in kaart te brengen op welke plekken de klimaatstress onder jongeren duidelijk naar voren komt. Samen met studenten van de opleiding toegepaste psychologie interviewden we jeugdprofessionals, docenten op middelbare scholen en gz-psychologen. Wat zien die op verschillende plekken? En hoe uiten jongeren hun klimaatstress en zorgen?
Vervolgens interviewden we met een tweede groepje studenten toegepaste psychologie jongeren in de leeftijdscategorie van 16 tot 23 jaar. We wilden namelijk een kwalitatief beter beeld krijgen bij al die cijfers uit eerder onderzoek. Dat deden we via de scholen die al deelnamen aan het onderzoek. We vroegen jongeren naar hun ervaringen over de klimaatcrisis, hoe ze daarmee omgaan en wat ze nodig denken te hebben. Zo kunnen we bepalen hoe we ze beter kunnen ondersteunen bij hun klimaatstress en eco-emoties.”
Several studies show that climate change has a mental impact on many young people. Given the number of young people who experience mental burdens related to climate change, and the relative novelty of climate change as a theme in youth development, it is important to explore the core elements of their experience and what youth professionals observe in terms of climate stress and other reactions from young people as they become more aware of climate change. The concerns, stress, and other reactions as told by youth and seen by youth professionals vary widely. There are various perspectives on the explanatory factors, personal characteristics, situational factors, and complicating elements connected to the topic of climate change, that according to youth professionals contribute to these differences. Supporting youth professionals can help raise awareness of and address the impact of climate change on young people.
De cijfers werden naast de ervaring gelegd. Daaruit kwamen veelzeggende inzichten voort.
Zandbergen: “De ervaringen van de jongeren gaven verdieping van de cijfers. Velen maakten zich grote zorgen en sommigen waren moedeloos. Ieder gaf er weer andere woorden aan, maar alle eco-emoties kwamen voorbij. De jongeren voelden zich ook gefrustreerd omdat ze er niet makkelijk met leeftijdsgenoten over konden praten: het onderwerp creëerde vaak weerstand en afwijzing. Het maakte ook erg uit in welke setting we ze bevroegen. In grote groepen op de middelbare school hadden niet veel jongeren zin om er wéér over te praten. Ook docenten bevestigden dat het een moeilijk aan te kaarten onderwerp is. Jongeren zijn erg bezig met sociale relaties. De klimaatcrisis lijkt daarin weinig onderwerp van gesprek, misschien zelfs een no-go, maar dat betekent niet dat ze zich er geen zorgen over maken. Veel jongeren hebben ook de indruk dat hun leeftijdsgenoten er weinig om geven. Ze ervaren dus een tweestrijd; dat is mentaal belastend.”
De resultaten van dit onderzoek worden gebruikt om jeugdprofessionals te ondersteunen, zodat zij dit moeilijke onderwerp kunnen aankaarten bij jongeren.
Zandbergen: “We gingen met de resultaten terug naar de jeugdprofessionals. We willen de nadruk leggen op een persoonlijke aanpak. We gaan nu onderzoeken hoe we jongeren beter kunnen ondersteunen, zodat zij zich veilig voelen om het erover te hebben en hun zorgen te delen. Hoe maken we de klas een veilige plek hiervoor? Dat is ontzettend uitdagend, maar wel noodzakelijk. We moeten meer aandacht besteden aan het effect van de klimaatcrisis op het mentale welzijn van jongeren. Want ze lijden eronder. Net als volwassenen.”
Volgens Zandbergen zou de klimaatcrisis een meer opvoedkundig thema moeten zijn.
Ze besluit: “Jongeren worstelen met de klimaatcrisis. Veel opvoeders (in de breedste zin van het woord: ouders, verzorgers, docenten, hulpverleners) zoeken naar manieren om er meer aandacht aan te besteden. Ze zouden het thema op een meer methodische manier, met kennis en handvatten, willen adresseren en zo betrokkenheid tonen. Bij anderen ontbreekt het besef nog dat veel jongeren zich zorgen maken en soms worstelen met een gevoel van verlamming. Het is goed om te beseffen wat de klimaatcrisis met jongeren doet en er dus meer aandacht aan te besteden. Bijvoorbeeld als onderdeel van het curriculum op scholen. We moeten het onderwerp en de worsteling die ermee gepaard gaat normaliseren. Dat is al een mooie eerste stap. Zo kunnen we steun uitwisselen en leren om er met elkaar over te praten, volwassenen én jongeren.”
Several studies show that climate change has a mental impact on many young people. Given the number of young people who experience mental burdens related to climate change, and the relative novelty of climate change as a theme in youth development, it is important to explore the core elements of their experience and what youth professionals observe in terms of climate stress and other reactions from young people as they become more aware of climate change. The concerns, stress, and other reactions as told by youth and seen by youth professionals vary widely. There are various perspectives on the explanatory factors, personal characteristics, situational factors, and complicating elements connected to the topic of climate change, that according to youth professionals contribute to these differences. Supporting youth professionals can help raise awareness of and address the impact of climate change on young people.
Mooi om te lezen over jouw motivatie om dit onderzoek te gaan doen, Marian!
