Studeren in het hoger onderwijs brengt veel veranderingen met zich mee. Studenten worden geconfronteerd met nieuwe verantwoordelijkheden, veranderende sociale omgevingen en de druk om op hoog niveau te presteren. Dit vraagt veel van hen, zowel fysiek als mentaal. Kariene Mittendorff, recent benoemd lector Studentsucces aan Hogeschool Saxion, ziet een belangrijke rol voor docenten en onderwijsinstellingen in het actief ondersteunen van studenten tijdens hun studieloopbaan. Ze vertelt erover in dit artikel.
Wat je leest in dit artikel
Kariene Mittendorff is lector Studentsucces aan het lectoraat Innovatief en Effectief Onderwijs van Hogeschool Saxion. Ze deelt haar visie op de vraag hoe studenten tijdens hun studie beter begeleid kunnen worden. Ze breekt met het traditionele idee van studiesucces als ‘zo snel mogelijk een diploma halen’ en pleit voor een benadering die studenten de ruimte geeft zich te ontwikkelen tot zelfbewuste professionals. Centraal in haar werk staat de driehoeksamenwerking tussen student, docent en leeromgeving – met meer aandacht voor persoonlijke groei.
Kariene Mittendorff is sinds juni 2024 lector Studentsucces aan het lectoraat Innovatief en Effectief Onderwijs van Hogeschool Saxion. Ze studeerde pedagogiek aan de Radboud Universiteit en promoveerde met een onderzoek naar het verbeteren van loopbaanbegeleiding voor studenten.
Mittendorff: “Ik was altijd al gefascineerd door de manier waarop onderwijs persoonlijke ontwikkeling van jongeren kan ondersteunen. Ik koos bewust voor praktijkgericht onderzoek, omdat ik daarin mogelijkheden zag om theorie direct te koppelen aan praktijk en zo het onderwijs concreet te verbeteren. Mijn carrière focust zich nog altijd op het verbeteren van onderwijsprocessen en het begeleiden van studenten. Ik kijk naar de brede context van studenten en niet alleen naar hun prestaties. Deze visie komt nu sterk naar voren in mijn rol als lector Studentsucces: ik richt me op het verbeteren van zowel het leerklimaat als de ondersteuning voor studenten met diverse achtergronden en behoeften.”
Kariene Mittendorff pleit voor een bredere kijk op studentensucces in het hoger onderwijs. Eerder werd vooral gekeken naar studiesucces, het tijdig behalen van een diploma. Nu verschuift de aandacht naar studentsucces: om je tijdens je studie goed te kunnen ontwikkelen is aandacht voor persoonlijke ontwikkeling, keuzeruimte of welbevinden ook belangrijk. Die verschuiving is noodzakelijk vanwege wat de arbeidsmarkt van ons vraagt, maar brengt ook spanningen met zich mee. Want hoe geef je studenten ruimte voor persoonlijke ontwikkeling, terwijl er tegelijkertijd druk is om binnen een bepaalde termijn af te studeren?
Mittendorff: “Dat is ook ingewikkeld. Maar in de praktijk worstelen studenten met het combineren van een studie, bijbaan, sociale verplichtingen en persoonlijke uitdagingen. Dat vraagt om begeleiding die verder gaat dan studie-inhoud, om uiteindelijk ook dat diploma te kunnen halen.
Ik vind dat we de term ‘studentsucces’ opnieuw moeten definiëren. Het gaat niet alleen om de prestaties, maar ook om de bredere ontwikkeling van studenten. Hoe gaat het met hun welzijn, wat zijn hun persoonlijke doelstellingen en hoe kunnen wij hen daarin ondersteunen?
Het traditionele onderwijssysteem waarin studenten meer als passieve ontvangers van kennis werden gezien, past niet meer bij wat er van professionals wordt gevraagd. De arbeidsmarkt vraagt om professionals die blijvend leren en studenten zullen we ook moeten ondersteunen om langzaamaan steeds meer regie over hun eigen leerproces te kunnen voeren. We willen voor studenten dus meer ruimte creëren om keuzes te maken en ze de vrijheid geven voor meer persoonlijke ontwikkelvragen. Zo komt er ook meer aandacht voor studentenwelzijn, in plaats van zo snel mogelijk de studie afronden.”
Het idee dat succes breder is dan cijfers, dat zie je ook terugkomen in haar projecten. Zo is ze betrokken bij het verbeteren van stagebegeleiding voor de verpleegkundeopleiding. Naast theoretische kennis spelen daarin vooral het welzijn en goede ondersteuning een rol. Mittendorff: “We moeten studenten niet alleen voorbereiden op de vaktechnische aspecten van hun werk, maar ook op mentale en emotionele aspecten. Zeker in de huidige tijd spelen dat soort thema's steeds vaker.”
Mittendorff ziet de rol van de docent als een essentieel onderdeel in het succes van een student.
“Docenten zijn veel meer dan alleen een bron van kennis. Ze zijn mentor, coach en vaak ook vertrouwenspersoon. Studenten geven ook aan dat docenten cruciaal zijn voor studentensucces. Goede docenten motiveren studenten, dragen bij aan persoonlijke ontwikkeling en maken écht het verschil. We moeten docenten steunen in deze rol en ze de tools geven om effectief om te gaan met verschillende behoeften van studenten. Het gaat om de menselijke maat in onderwijs – en docenten moeten zich óók gezien en gesteund voelen hierin. Als we hen geen ruimte geven om zich te ontwikkelen op basis van hun eigen vragen, bieden we als onderwijsinstelling geen goede werkomgeving.”
Een ander voorbeeld is een project binnen Saxion waarin studenten vanaf het eerste jaar studieloopbaanbegeleiding krijgen in vaste, kleine stamgroepen genaamd ‘thuisgroepen’. Daarin ligt de nadruk op persoonlijke en professionele groei, en deze kleine groepen blijven gedurende de hele opleiding bij elkaar. “Deze vorm van begeleiding biedt meer continuïteit en betrokkenheid. Zo krijgen studenten een veilige basis en meer ruimte om zichzelf te ontwikkelen, in plaats van alleen maar bezig te zijn met studiepunten halen.”
Momenteel is Mittendorff betrokken bij initiatieven die studentsucces bevorderen, zoals het ondersteunen van studenten die dreigen uit te vallen. “We zien dat sommige studenten extra begeleiding nodig hebben, vooral op het gebied van studievaardigheden, maar ook op sociaal-emotioneel vlak. Als onderwijsinstelling kunnen we hiermee helpen, juist door projecten zoals de thuisgroepen en gerichte stagebegeleiding.”
Mittendorff’s ambitie voor de komende jaren is duidelijk: ze wil met haar onderzoek bijdragen aan het realiseren van leeromgevingen waarin studenten niet alleen studiesucces behalen, maar zich ook als mens kunnen ontwikkelen. Ze werkt daarom samen met andere lectoraten en docenten om te kijken hoe het onderwijs nog beter afgestemd kan worden op de behoeften van de huidige generatie studenten, om uiteindelijk ook meer actieve studenten in de klas te krijgen.
Ze besluit: “Als we echt willen dat studenten succesvol zijn, moeten we meer doen dan alleen academische ondersteuning bieden. Ik geloof dat we met een meer pedagogische blik naar het onderwijs moeten kijken. Daarom zetten we als lectoraat in op verschillende initiatieven, waaronder een regionale academische werkplaats die deze brede benadering van studentsucces samen met andere partners gaat onderzoeken.”
Higher education (HE) is engaged in a variety of educational innovations, as well as professional development initiatives (PDIs) to support teachers in attaining the required expertise. To improve teacher professional learning and development (PLD) and innovation processes, it is important to understand whether, how and why different PLD practices work for different innovations, contexts and populations. However, research is characterized by descriptive, single case studies and lacks a common framework to relate research findings. To address this shortcoming, this study collected and compared a wide variety of cases to develop a typology of practices. The results showed that educational innovations and teacher PLD were typically configured in three ways: (1) the focus is on implementing a new form of education and teacher learning is used as a means to this end, (2) the focus is on teachers’ professional learning and the educational innovations are spin-offs, and (3) the focus is on stimulating innovations and teacher learning is a side-effect. These types of configurations differed regarding the educational innovation, required teacher expertise, professional development initiatives, teacher learning, and outcome measures. The typology serves as a framework that may help to reflect on practices, bridge disciplines, and formulate hypotheses for future research.
LINK
Deze lectorale rede gaat in op het belang van een pedagogisch perspectief in het hoger onderwijs. Het behandelt het onderwerp Studentsucces vanuit verschillende aspecten, en zoomt daarbij in op werkzame elementen en belangrijke aandachtspunten.
MULTIFILE
