Creatieve Competentiekaart voor Co-Creatie in de stad

Lokale innovatie is essentieel voor steden om te reageren op maatschappelijke uitdagingen zoals de energietransitie, klimaatadaptatie, circulariteit en digitalisering. Om deze innovaties niet alleen economisch haalbaar te maken, maar ook een impact op de maatschappij te laten hebben, is het nodig dat burgers, ambtenaren en lokale ondernemers hier samen aan werken. Creativiteit en creatieve competenties zijn hierbij van cruciaal belang om initiatieven te ontwikkelen met maatschappelijk verdienvermogen. Ontwerpers en ontwerpbureaus hebben al laten zien dat zij een rol willen spelen in deze samenwerkingen. Om deze samenwerkingen verder te versterken, ontwikkelt dit project een Creatieve Competentiekaart voor Co-Creatie (CCCC) voor de stad Rotterdam.

De vier fasen van het project behandelen vier daaruit voortvloeiende onderzoeksvragen. Welke initiatieven bestaan al binnen Rotterdam waar burgers, lokale ondernemers en ambtenaren samen aan werken? Welke creatieve competenties bestaan er die relevant zijn voor lokale initiatieven? Hoe werken de Rotterdamse initiatieven samen, welke creatieve competenties komen daarbij van pas en welke missen in de samenwerking? Hoe kunnen Rotterdamse ontwerpbureaus hun creatieve competenties inzetten om initiatieven met burgers, ambtenaren en lokale ondernemers te ondersteunen? De antwoorden op deze vragen vormen vier lagen van de 'Creatieve Competentiekaart voor Co-Creatie'. Hiermee komt het netwerk en kennis beschikbaar over lokale initiatieven met maatschappelijk verdienvermogen en kunnen geïnteresseerden aansluiten. Daarnaast legt de CCCC de basis voor vervolgonderzoek naar methodes om creatieve competenties in de stad te ontwikkelen.

Het onderzoek in het project wordt uitgevoerd in samenwerking met drie Rotterdamse ontwerpbureaus die betrokken zijn bij co-creatie-initiatieven in de stad, en in samenwerking met de gemeente en twee actieve burgergemeenschappen. Het onderzoek omvat drie studentenstages. Het project streeft ernaar om gedurende de looptijd van het project een breder netwerk van partners aan te trekken.

Hoe werk je als burger, ontwerper, ambtenaar of ondernemer écht goed samen aan maatschappelijke initiatieven in de stad? In dit project ontwikkelden we de Co-Creatieve-Competenties Kaart: een visueel en gespreksgericht hulpmiddel dat inzicht geeft in de vaardigheden die nodig zijn om samenwerking effectiever, inclusiever en duurzamer te maken.
De kaart is ontwikkeld op basis van praktijkgericht onderzoek; onder anderen interviews met meer dan 30 betrokkenen uit uiteenlopende Rotterdamse initiatieven, ervaringen van studenten tijdens hun stages in co-creatieve projecten, en reflectiesessies met beleidsmakers, burgeractivisten, ontwerpers en docenten.
De kaart brengt zes kerncompetenties samen die van cruciaal belang zijn in stedelijke co-creatie:
• Faciliteren – structuur aanbrengen, richting geven, ieders stem laten klinken
• Bruggen bouwen – omgaan met regels, samenwerken met ‘anderen’, perspectieven verbinden
• Duurzaam handelen – langetermijn denken, veerkracht tonen, kansen en risico’s afwegen
• Inspireren – ideeën tot leven brengen, goede verhalen vertellen, verbeelding aanwakkeren
• Relaties onderhouden – vertrouwen opbouwen, omgaan met weerstand, balans houden
• Uitvoeren – dingen voor elkaar krijgen, organisatorische taken oppakken, middelen mobiliseren
Naast de Co-Creatieve-Competenties Kaart ontwikkelden we ook de ‘Gemiste Kansen Kaart’ – geen afgebouwde tool, maar een prikkelend prototype dat uitnodigt tot eerlijke gesprekken over waar samenwerking níét lukte. De kaart fungeert als gespreksstarter over kwetsbaarheid, spanningen en lessen die vaak onbesproken blijven.
Beide hulpmiddelen zijn gedeeld en getest tijdens workshops met de praktijk, burgerinitiatieven en in het onderwijs. Ze vormen de basis voor verdere toepassing in onderwijs en praktijk, én voor nieuw onderzoek. Zo draagt het project bij aan een stad die leert – van wat lukt, en van wat (nog) niet.