De Interactieve Woonkamer voor mensen met dementie: Het Huis als Mantelzorger

In het project De Interactieve Woonkamer is in samenwerking met verschillende MKB-partijen een concept en prototype ontwikkeld voor een ondersteunende en stimulerende woonomgeving voor ouderen met beginnende dementie. Het prototype bestaat uit een centraal platform (Home Assistant) waar naar wens verschillende sensoren (o.a. slimme vloeren, bewegings- en druksensoren) en actoren (o.a. intelligente verlichting, projecties en slimme vloeren) aan gekoppeld kunnen worden. In het project zijn verschillende gebruiksscenario’s ontwikkeld en gekoppeld aan het centrale platform, waardoor de slimme woonomgeving zich kan aanpassen aan en anticiperen op de behoeften van ouderen met dementie (voor een impressie van het concept zie video).
De Interactieve Woonkamer kan ouderen met dementie op deze manier ondersteunen en stimuleren waardoor ouderen langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen. Dit is nodig om kwaliteit van leven van de ouderen met dementie te verbeteren en tegelijkertijd de druk op het Nederlandse zorgstelsel te verminderen. Door demografische veranderingen stijgt namelijk het aantal ouderen met dementie in Nederland naar een half miljoen diagnoses in 2040, wat een enorme druk legt op de zorg. Deze druk kan verminderd worden door ouderen op een veilige manier zelfstandig thuis te laten wonen, maar dit vergt aanpassingen van zowel de sociale als de fysieke omgeving.
Door de interactieve technologie volledig te integreren in de woonomgeving van de ouderen met dementie ontstaat er een omgeving waar ouderen doormiddel van zintuigelijke prikkels worden gestimuleerd en ondersteund bij het uitvoeren van dagelijkse activiteiten zoals eten & drinken, opstaan, slapengaan en activiteiten ondernemen. Door op specifieke momenten van de dag ondersteuning te bieden kan het dag-/ nachtritme worden behouden; een belangrijke factor om kwaliteit van leven bij ouderen met dementie positief te beïnvloeden. Deze slimme woonomgeving stimuleert niet alleen de gebruiker, maar is ook zo ontworpen dat het systeem zich aanpast aan en anticipeert op de behoeften (die erg veranderen na mate het dementieproces vordert) van de gebruiker. Zo is met de ontwikkeling van de Interactieve Woonkamer niet alleen een slimme maar ook een empathische woonomgeving gecreëerd.

Er vindt een grootschalige technologische transformatie plaats, waarbij gebouwen en gebouwonderdelen steeds ‘slimmer’ gemaakt kunnen worden. Echter, deze technologische vooruitgang gaat gepaard met een verandering, niet alleen in de manier waarop gebouwen functioneren, maar ook in de manier waarop deze ontwikkeld en gebouwd worden.
Naast grote technologische veranderingen vinden er ook invloedrijke maatschappelijke veranderingen plaats, vergrijzing en een grotere grijze druk zijn daar twee van. Dit project wil een interactief bouwdeel ontwikkelen wat mensen met dementie helpt langer zelfstandig thuis te wonen. Hiervoor is het ondersteunen van de zelfstandigheid belangrijk voor de quality of life van deze groep. De te ontwikkelen interactieve woonkamer heeft als doel om te ondersteunen en stimuleren bij ADL, mobiliteit en oriëntatie.
Deze interactieve woonkamer wordt ontwikkeld door verschillende MKB partijen die technologie hebben die op een of andere manier een bijdrage kan leveren aan het bovenstaande doel. Daarnaast zijn de HAN, HvA en TU/e betrokken als kennispartners bij het project. Het doel is om een aanpak voor de ontwikkeling van interactieve bouwonderdelen en één innovatieve en interactieve ruimte (de interactieve woonkamer) in twee living labs te testen. Het eerste living lab zal als technische test dienen waarin het eerste prototype verbeterd kan worden. Het tweede living lab zal zijn in DrieGasthuizenGroep, waar een tweede prototype geïnstalleerd wordt en waar de reactie, acceptatie en effect op bewoners, zorg en mantelzorg bekeken kan worden. Deze publieke partner wordt betrokken bij het gehele design proces, zodat de input en behoeften van deze verschillende stakeholders al vroeg in het proces ingebracht worden. Dit iteratieve proces zal uiteindelijk niet alleen leiden tot een interactieve woonkamer die beter bij de behoefte van de gebruiker aansluit, maar ook tot een betere acceptatie bij implementatie in de praktijk.