Duurzame wijken

Van burgers wordt een grote bijdrage verwacht bij het realiseren van de duurzaamheidsdoelstellingen uit onder meer het Klimaatakkoord en het Deltaplan klimaatadaptatie. Beleidsmedewerkers duurzaamheid en communicatieadviseurs bij gemeenten stimuleren milieuvriendelijk gedrag onder inwoners met een variëteit aan interventies, waaronder vouchers voor LED-lampen, socialemediacampagnes, energiecoaches en persuasieve technologie als energiebesparingsapps.

Ondanks de veelheid aan interventies lukt het gemeenteprofessionals niet om inwoners te bereiken, die zich weinig betrokken voelen bij duurzaamheid. Gemeenteprofessionals zien de aansluiting van deze interventies bij de sociale en persoonlijke omstandigheden van inwoners (bijvoorbeeld energiearmoede) en bij de sociale structuren in de wijk (buurtinitiatieven, wijkorganisaties, sleutelfiguren, etc.) als een belangrijk knelpunt.

We ontwikkelen samen met vier wijken in vier gemeenten een sociotechnische aanpak om duurzaamheidsgedrag te stimuleren onder inwoners met een lage betrokkenheid bij dit onderwerp. Met etnografische methoden brengen we voor elke wijk eerst de persoonlijke en sociale omstandigheden, de sociale structuur, bestaande interventies en hun (gebrek aan) onderlinge samenhang in beeld. De uitkomsten vormen de basis voor een participatorydesignproces voor een persuasieve toepassing (bijv. een website, app of serious game), waarin inwoners, organisaties en initiatieven uit de wijk een centrale rol spelen en waarin nieuwe methoden worden ontwikkeld om weinig betrokken inwoners te betrekken. Beoogd resultaat bestaat uit een modulaire persuasieve toepassing en sociale interventies om milieuvriendelijk gedrag te stimuleren, die goed aansluiten bij de persoonlijke en sociale omstandigheden van inwoners. De ontwikkelde persuasieve technologie en sociale interventies maken gebruik van sociale gedragsveranderingsprikkels.

Deze toepassing wordt geïntegreerd met bestaande interventies en bestaande sociale structuren door middel van customer journeys, afgestemd op de specifieke wijk. Aanpak, toepassing en customer journeys worden ingezet en geëvalueerd in pilots in de vier wijken.

De modulaire toepassing, customer journeys, sociotechnische participatieve aanpak, ontwerprichtlijnen en geleerde lessen uit de pilots worden in een toolbox ‘Milieuvriendelijk gedrag stimuleren in de wijk’ samengebracht.

Van inwoners wordt een grote bijdrage verwacht bij het realiseren van de duurzaamheidsdoelstellingen.
Beleidsmedewerkers duurzaamheid en communicatieadviseurs bij gemeenten proberen milieuvriendelijk
gedrag onder inwoners te stimuleren met uiteenlopende interventies, zoals vouchers voor LED-lampen,
socialemediacampagnes, energiecoaches, subsidies voor woningverduurzaming en energiebesparingsapps.
Ondanks deze inspanningen lukt het gemeenteprofessionals vaak niet om inwoners te bereiken die zich
weinig betrokken voelen bij duurzaamheid. Juist het betrekken van deze groepen is van groot belang,
bijvoorbeeld in het kader van energiearmoede en de energietransitie. Daarom is het essentieel om manieren
te vinden om ook deze inwoners te laten participeren.
Binnen het project Duurzame Wijken is onderzocht hoe de energietransitie versneld kan worden door middel
van sociale en technologische interventies. Dit gebeurde aan de hand van vier casestudies waarin
verschillende duurzaamheidsthema’s en doelgroepen centraal stonden. Er werd ingezoomd op wijkniveau,
waarbij het unieke DNA van wijken in kaart werd gebracht en onderzocht werd hoe dit DNA een rol kan
spelen bij de inzet van interventies en het versnellen van de energietransitie op een inclusieve en
rechtvaardige manier. Denk hierbij aan buurtinitiatieven en wijkorganisaties als klankbordgroepen,
sleutelfiguren zoals energiecoaches of opbouwwerkers, en de bestaande infrastructuur in de wijk om
(communicatie)kansen op te sporen.
Het project werd uitgevoerd in de gemeenten Almelo en Enschede en in de regio Achterhoek, waarbij de
thema’s woningverduurzaming, warmtenetten, energiedisplays en de overgang naar aardgasvrij centraal
stonden. Twee jaar actieonderzoek in een onstuimige wereld met veel veranderingen hebben geleerde
lessen opgeleverd over rond het rechtvaardig betrekken van inwoners bij (de) energie(transitie) en over de
inzet van inclusieve participatiemiddelen. Inzichten zijn gebundeld in een praktijkgids, adviesrapporten en
meerdere praktische tools die we via smartcitytools.nl hebben ontsloten.