ELEGANT!

Bedrijven en onderzoeksinstellingen binnen de farma- en de (agro-)chemie worstelen met lange, kostbare en ethisch omstreden dierproef studies om de veiligheid en/of (bio)activiteit van nieuwe stoffen en producten voor de markt te garanderen. Tegelijkertijd is er een groeiend maatschappelijk debat gaande m.b.t. de wenselijkheid van het testen op proefdieren. Bedrijven zijn daarom naarstig op zoek naar alternatieve testsystemen die er voor kunnen zorgen dat het aantal proefdierstudies met zoogdieren wordt verminderd, verfijnd en vervangen (3Vs).

In het project RAAK Elegant! is de praktische kennis van het gebruik van C.elegans als alternatief model testsysteem verder uitgebouwd in een samenwerking tussen de hogescholen HAN en Fontys, Radboud UMC en een aantal bedrijven. Daarbij zijn aan de HAN ten behoeve van de farma- en (agro-)chemie reproduceerbare protocollen ontwikkeld en gevalideerd voor het testen van de mogelijke toxiciteit van stoffen op de ontwikkeling van nageslacht (‘reproductive toxicity’) als ook voor het testen van mogelijk gezondheidsbevorderende werking van medicijnen of voedingsstoffen m.b.t. obesitas en diabetes. Voor negen bestaande medicijnen is daarbij vastgesteld dat ze mogelijk ook bij de behandeling van obesitas zouden kunnen worden gebruikt.

Bachelor studenten zijn binnen het reguliere onderwijs uitgedaagd om een bijdrage te leveren aan het project op het gebied van de ontwikkeling van ‘high throughput’ technologie en zo kennis te maken met problemen die de grenzen van de eigen vakdiscipline overstijgen. Dat heeft drie totaal verschillende technische prototypen opgeleverd die in de komende jaren verder kunnen worden ontwikkeld: een nanochip (Fontys), een ‘multi-well reader’ en literatuur mining software.

Aanleiding
Nieuwe stoffen en producten van de farmaceutische sector en de (agro)chemie moeten uitgebreid getest worden voordat ze op de markt kunnen verschijnen. Voor die testen is nu nog een groot aantal proefdieren nodig. Dit stuit echter op een aantal bezwaren: de uitkomsten van deze studies zijn niet altijd goed vertaalbaar naar effecten bij de mens, proefdierstudies zijn duur en de ethische kant van dierproeven staat steeds vaker ter discussie.
Bedrijven zijn naarstig op zoek naar alternatieve testsystemen die ervoor kunnen zorgen dat proefdierstudies met zoogdieren worden verminderd, verfijnd en vervangen (de drie V's).

Doelstelling
In twee eerdere RAAK-projecten is ontdekt dat nematode C. elegans een kansrijk alternatief voor dierproeven is. Het is nu aan het multidisciplinaire team van Elegant! om de potentie van deze rondworm uit te bouwen en te ontwikkelen in een gevalideerd onderzoeksmodel voor de chemische, agrochemische en farmaceutische sector. Zij gaan C. elegans inzetten als alternatief testmodel om complexe responsen te meten.

De vragen die zij willen beantwoorden met het onderzoek zijn:
" Hoe effectief is het gebruik van C. elegans als alternatief testsysteem in het voorspellen van mogelijke toxische effecten en farmaceutische activiteiten?
" In hoeverre kan C. elegans een meerwaarde hebben met betrekking tot het bestuderen en begrijpen van het onderliggende werkingsmechanisme?


Beoogde resultaten
Het resultaat van het project is kennis over de effectiviteit van C. elegans als alternatief systeem voor het screenen van stoffen op veiligheid en activiteit.
Tijdens het onderzoek wordt er ook nieuwe technologie ontwikkeld, waaronder:
" een productieproces voor de continue aanlevering van wormen;
" lab-on-chipmodule voor high-throughput microscopie;
" zelfregulerende mappingtool voor verzameling en interpretatie van data.