Gemeenschappelijke besluitvorming: van intentie naar uitvoering

In de geboortezorg is behoefte aan gezamenlijke besluitvorming. Cliënten en zorgverleners vinden dit ingewikkeld, omdat er meer personen bij betrokken zijn. Denk aan partners en familie van cliënten en verloskundigen, verpleegkundigen, gynaecologen, en kraamverzorgenden. Daarom was het doel om samen met zorgverleners en cliënten een bruikbare interventie te ontwikkelen om gezamenlijke besluitvorming te verbeteren in de dagelijkse geboortezorg. Zij gaven volgens de methode Rapid Prototyping eerst hun behoeften aan en daarna regelmatig feedback op opeenvolgende prototypen en evalueerden de definitieve versie. Aan de ontwikkeling namen daarnaast deel: onderzoekers, studenten en docenten in de geboortezorg, experts in multimediadesign en gezamenlijke besluitvorming.
Dit leidde tot meerdere publicaties en presentaties en een door de 4 beroepsorganisaties geaccrediteerde e-learning voor zorgverleners en digitaal e-health materiaal over gezamenlijke besluitvorming voor cliënten. De e-learning is informatief, interactief, praktisch, gebruikt afwisselende werkvormen en toetsen, duurt 2 uur verdeeld over 4 modules:
1 Introductie gezamenlijke besluitvorming: definitie en fasen; geschikte vragen en formuleringen; rollen cliënten en zorgverleners.
2 Coaching in empowerment: cliëntenperspectief, vertrouwensband creëren en leren kennen cliënt; dialoog voeren; cliënt stimuleren in regie nemen. 3 Specifieke situaties: bij weinig tijd, acute situaties en baring; zorg buiten richtlijnen; bespreken van waarden; variatie in cliënten. 4 Geboortezorgketen: partner en belangrijke anderen; rol verschillende zorgverleners; afronden, overdragen en overgedragen krijgen; netwerk zorgverleners en cliënten.
In Limburg en Brabant rondden 535 zorgverleners de e-learning af en 500 van hen evalueerden deze bij aanvang, erna en 6 weken later. De gemiddelde waardering was 7,5 (informatief 7,7; relevant 7,8; gebruikersvriendelijk 7,5; aantrekkelijk 7,4).
De intensieve betrokkenheid in de ontwikkeling en evaluaties van individuele cliënten en zorgverleners en regionale en landelijke organisaties leidde tot draagvlak voor landelijke implementatie via cliënt-, zorgverleners- en onderwijsorganisaties. Na enkele verbeteringen op basis van de feedback is de e-learning vanaf 2019 landelijk beschikbaar in de beroepsopleidingen en Leven-Lang-Leren programma’s.

Voor cliëntparticipatie in de zorg is volgens de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg gezamenlijke besluitvorming (GB) belangrijk omdat het tegemoet komt aan behoeften van zorggebruikers, bijdraagt aan gezondheidswinst en kostenbesparing. In de geboortezorg ervaren zorgverleners en de cliëntenorganisatie knelpunten in de uitvoering van GB tussen verloskundige zorgverleners en cliënten, die ieder deel uitmaken van hun systeem: cliënten van hun cliëntsysteem (partner, kinderen, ouders, vrienden, sociaal-maatschappelijke omgeving) en zorgverleners van hun interprofessionele verloskundige zorgverlenerssysteem (verloskundigen, verpleegkundigen, gynaecologen, kraamverzorgenden, sociaal-maatschappelijke omgeving). Zorgverleners en cliënten hebben behoefte aan een duidelijke interventie om GB in de dynamiek van de dagelijkse verloskundige praktijk daadwerkelijk toe te passen.
De onderzoeksvraag van ons netwerk van zorgverleners, cliënten, onderzoekers en experts in GB is:
Welke interventie kunnen we ontwikkelen om GB tussen cliënten en zorgverleners in de geboortezorg te realiseren en hoe bruikbaar en haalbaar is deze interventie in de dagelijkse dynamiek van de geboortezorg?
Het doel van dit project is om samen met zorgverleners en cliënten in de geboortezorg een interventie te ontwikkelen en beschikbaar te maken om GB in de individuele zorgverlening te realiseren.
De volgende subdoelen zijn voor dit project geformuleerd:
- behoefteanalyse van cliënten en zorgverleners ten behoeve van GB in de geboortezorg (programma van eisen voor te ontwikkelen interventie); (WP1)
- ontwikkeling van een interventie ten behoeve van GB in de geboortezorg (WP1);
- procesonderzoek van deze interventie voor GB in de geboortezorg (WP2);
- doorontwikkeling en landelijk draagvlak creëren bij cliënten, werkveld en onderwijs (WP3).
De continue samenwerking tussen vertegenwoordigers van cliënten, zorgverleners, onderzoek en onderwijs bij de uitvoering van dit project en de gezamenlijke ontwikkeling, uitvoering en evaluatie van de interventie bevordert hun gezamenlijke betrokkenheid en leren, en een duurzame inbedding van een haalbare praktische interventie voor GB in de geboortezorg.