Heel Haarlem wandelt!

In Haarlem hebben de gemeente en Stichting SportSupport Kennemerland, de organisatie die het
lokaal sportbeleid uitvoert, de ambitie om zoveel mogelijk inwoners aan het wandelen te krijgen en
de overtuiging is dat een beweegvriendelijke omgeving dat stimuleert.
Om het succes te vergroten van de wandelinterventies die in de Haarlemse openbare ruimte
worden aangeboden zijn in dit onderzoeksproject twee wandelinterventies geëvalueerd: de KWIEKbeweegroute en de Nationale Diabetes Challenge. In deze evaluatie is gekeken naar: 1) het gebruik
van deze interventies; 2) succes- en faalfactoren voor het gebruik door professionals en bewoners;
en 3) werkzame elementen in de integrale samenwerking bij het werken aan een
beweegvriendelijke openbare ruimte.
Het gebruik van de interventies en bijbehorende faal- en succesfactoren zijn onderzocht met behulp
van observaties, interviews en een focusgroep. De integrale samenwerking bij het stimuleren en
behouden van een beweegvriendelijke omgeving is onderzocht met behulp van interviews en een
focusgroep.
De conclusie uit het onderzoek is dat de twee wandelinterventies verschillend worden gebruikt. De
KWIEK-beweegroute wordt nauwelijks gebruikt en lijkt geen passende interventie op de gekozen
locatie voor de breed gekozen doelgroep. Het blijkt noodzakelijk om activiteiten en begeleiding
(‘software’ uit het Model Beweegvriendelijke Omgeving [BVO-model] van het Kenniscentrum Sport
en Bewegen) aan te bieden bij een beweegroute in de openbare ruimte. Een dragend netwerk is
nodig voor het promoten, gebruiken en onderhouden van de interventie.
De Nationale Diabetes Challenge (NDC) werd wel gebruikt. In 2022 begonnen in Haarlem meer
dan 30 deelnemers aan deze interventie, waarvan 26 deelnemers de NDC hebben afgerond. Zij
waren positief over deze wandelchallenge en scoorden de interventie gemiddeld met het cijfer 8,6
(op een schaal van 1 tot 10). De invloed van een aantrekkelijke, groene en afwisselende openbare
ruimte, een goede wandelbegeleider en differentiëren op individueel niveau werden gerapporteerd
als doorslaggevende factoren voor succes.
De resultaten over het integraal werken aan een beweegvriendelijke omgeving laten zien dat dit
ingewikkeld is. Een beweegvriendelijke omgeving is een thema dat veel beleidsterreinen raakt, en
het is dus zoeken naar de juiste professional bij de betreffende vraag of actie en het snappen van
andermans belang en beleid. Politiek draagvlak, elkaar ontmoeten en begrijpen, een collectief beeld
en gezamenlijke visie op het onderwerp, genoeg tijd en capaciteit bevorderen de integrale
samenwerking.
Op basis van deze conclusies worden in dit rapport aanbevelingen gedaan aan de gemeente en
betrokken sport-, zorg- en welzijnsorganisaties ter verbetering van de onderzochte
beweeginterventies en de integrale samenwerking bij het realiseren en onderhouden van een
beweegvriendelijke openbare ruimte.

Stadsdeel Schalkwijk in Zuidoost-Haarlem, telt relatief veel bewoners met een lage sociaal economische status en een migratieachtergrond, en scoort op verschillende gezondheidsparameters slechter dan de rest van Haarlem. Minder bewoners voldoen aan de beweegrichtlijnen, meer bewoners hebben overgewicht en 55% van de volwassenen in dit gebied heeft gevoelens van eenzaamheid. Om de gezondheidsverschillen in Haarlem te verkleinen worden preventieakkoorden op stadsdeelniveau gesloten waarvan het Preventieakkoord Schalkwijk de eerste is en als pilot dient voor de andere stadsdelen.

In het kader van het preventieakkoord Schalkwijk zijn in 2021 de laagdrempelige wandelinterventies Kwiekroute Boerhaavewijk en Nationale Diabetes Challenge gestart om het beweeggedrag, de gezondheid en het welzijn te stimuleren. Deze interventies passen goed binnen het plan Heel Haarlem Wandelt, een recent gestart programma om wandelen in heel Haarlem te stimuleren. Beide interventies zijn geïmplementeerd en krijgen opvolging: er liggen plannen om nog twee Kwiekroutes aan te leggen en de Diabetes Challenge is een periodiek terugkerende interventie.

Gemeente-, sport-, zorg- en welzijnsprofessionals die betrokken zijn bij Heel Haarlem Wandelt willen graag weten: 1) in welke mate en door wie de wandelinterventies in Schalkwijk gebruikt worden; 2) wat succes- en faalfactoren zijn voor gebruik van deze beweegstimuleringsinterventies in de openbare ruimte door betrokken professionals en bewoners; en 3) in hoeverre de juiste gemeentelijke en uitvoerende professionals bij deze interventies betrokken zijn en wat werkzame elementen zijn in hun integrale samenwerking.

In dit project worden deze vragen samen met gemeente- en uitvoerend professionals uit de domeinen sport, openbare ruimte, gezondheid en welzijn beantwoord. Dit bevordert de integrale samenwerking bij het beweegvriendelijk inrichten van de openbare ruimte in Haarlem en levert kennis waarmee deze en vergelijkbare beweegstimuleringsinterventies verbeterd en succesvoller geïmplementeerd kunnen worden. Daarnaast creëren we met dit project draagvlak om (soort)gelijke interventies op meerdere plekken in Haarlem te implementeren.