© 2024 SURF
Om het leren van studenten op de opleidingsinstelling (Marnix Academie, pabo) en de onderwijspraktijk (basisschool) met elkaar te verbinden, is het maken van nieuwe verbindingen tussen opleiding en praktijk die het leren van de student in beide contexten ondersteunen wenselijk. Alle initiatieven die gericht zijn op het ondersteunen en begeleiden van het leren van de student in beide contexten noemen we Leerrijke Verbindingen. In dit postdoconderzoek werd bestudeerd hoe een gedeeld professionaliseringstraject rondom Lesson Study voor opleiders van de Marnix Academie en praktijkopleiders van de partnerscholen als een in potentie grensoverbruggende praktijk kan bijdragen aan het maken van deze leerrijke verbindingen. Het gedeelde professionaliseringstraject draagt de naam VONC. VONC staat voor Verbinden, Opleiden, Netwerken en Creëren.
Ten eerste is onderzocht in welke mate het professionaliseringstraject VONC bijdraagt aan grensoverbruggende activiteiten (boundary crossing en grenswerk) van deelnemende opleiders. De bevindingen van het onderzoek tonen aan dat VONC heeft geleid tot processen van identificatie, coördinatie en reflectie bij de betrokken opleiders. Lesson Study diende als een flexibel grensobject dat opleiders binnen beide contexten aanzette tot samen werken en samen leren mét studenten. Het werd duidelijk dat Lesson Study de ruimte bood voor opleiders om de eigen expertise in te kunnen zetten. Ten tweede is onderzocht wat de impact van het gedeelde professionaliseringstraject was op het gezamenlijk opleiden van studenten. De samenwerking en werkwijzen binnen VONC hebben ruimte geboden voor zogenaamde langzame tijd en het leren denken in leerrijke verbindingen in het begeleiden van studenten. Zo heeft VONC als grenspraktijk het creëren van leerrijke verbindingen bevorderd. Het verhaal van VONC is hiermee niet af. Met VONC – en het denken in leerrijke verbindingen als gedeeld narratief van verandering binnen de organisatie van de Marnix Academie en haar partnerschap – zien en benutten we nieuwe kansen om nog meer verbinding en samenwerking tot stand te brengen.
Het 'Samen opleiden en professionaliseren' door lerarenopleidingen en onderwijspraktijk moet bijdragen aan een duurzame impuls voor het terugdringen van het lerarentekort en het verhogen van de aantrekkelijkheid van het lerarenberoep (PO-Raad, VO-raad, MBO Raad, VH, VSNU, 2019; Platform Samen Opleiden & Professionaliseren, 2020). Toch is dit samen opleiden en samen professionaliseren niet altijd eenvoudig of vanzelfsprekend (Van Velzen & Timermans, 2017). Integendeel, beide contexten (ook wel activiteitensystemen genoemd, zie Engeström, 2001) kennen een eigen praktijk en identiteit. De daaruit voortvloeiende verschillen (in belangen, eisen, doelen) kunnen leiden tot zogeheten discontinuïteiten in actie en interactie (Bakker & Akkerman, 2014). Deze verschillen tussen contexten bieden tevens kansen om te leren. Dat leerpotentieel bestaat doordat boundary crossing (i.e., het proces van heen-en-weer pendelen tussen activiteitensystemen) met zich meebrengt dat organisaties voorbij de bestaande praktijk en de eigen identiteit leren kijken en leren in co-creatie. Een permanente dialoog over de gezamenlijkheid in opleiden als grensoverbruggende praktijk is nodig om het leerpotentieel dat zich bevindt op deze grens tussen lerarenopleiding en onderwijspraktijk beter te benutten (Bakker et al., 2016; Bruining & Akkerman, 2017).
In dit postdoconderzoek wordt bestudeerd hoe een gedeeld professionaliseringstraject rondom Lesson study voor opleiders van de Marnix Academie (pabo) en schoolopleiders van de partnerscholen (basisschool) als een in potentie grensoverbruggende praktijk kan bijdragen aan leren-in-verbinding. Op basis van empirische data (waaronder interviews met betrokken actoren bij het samen opleiden) genereert dit postdoconderzoek concrete handreikingen, in het bijzonder voorwaarden die nodig zijn om leren-in-verbinding middels een gedeeld professionaliseringstraject via Lesson study te stimuleren. Het postdoctraject staat dan ook in nauwe verbinding met de op handen zijnde curriculumvernieuwing bachelor lerarenopleiding basisonderwijs. Het postdoconderzoek levert tevens kennis op die kan bijdragen aan de landelijke discussie over samen opleiden, indachtig de ambities van het partnerschap Partners in Opleiding en Ontwikkeling (Koersplan POO, 2020).