Op naar een protocol rondom de inzet van zorgrobots!

Op basis van een rechtsbronnen- en literatuuronderzoek en onderzoek van de praktijk in de vorm
van kwalitatieve interviews met medewerkers van Tinybots (de ontwikkelaar van zorgrobot
Tessa), medewerkers van zorgorganisaties Vitalis, Thebe, Sint Annaklooster en Cello en enkele
cliënten en mantelzorgers zijn de belangrijkste praktische, technische en juridische
aandachtspunten ten behoeve van het protocol in kaart gebracht. Deze aandachtspunten zijn
tijdens twee werkveldsessies besproken met de betrokken praktijkpartners. Waar nodig zijn
tijdens deze sessies aanvullende aandachtspunten onder de aandacht gebracht door de
praktijkpartners. Op basis van deze input is een concept protocol voor zorgrobot Tessa
opgesteld. Dit concept protocol is voor feedback toegestuurd naar de betrokken praktijkpartners.
Hun bevindingen met betrekking tot dit concept protocol zijn tijdens twee werkveldsessies met
ons besproken. Op basis van deze input hebben de onderzoekers besloten om twee varianten
van het protocol te maken: een protocol met een daarbij behorende praatplaat voor
zorgmedewerkers die zorgrobot Tessa gaan inzetten op de werkvloer en een uitgebreider
protocol voor digicoaches, leden innovatieteams etc. van zorgorganisaties. Daarnaast is een
juridische onderlegger ten behoeve van het management van zorgorganisaties opgesteld, waarin
de in het protocol opgenomen stappen worden toegelicht en juridisch worden verantwoord. Het
protocol voor zorgmedewerkers is door een medewerker van zorgorganisatie Cello getest. Op
basis van de input van deze medewerker is het protocol op een paar kleine punten
aangescherpt/aangevuld. Om het protocol onder de aandacht te brengen van meer
zorgorganisaties, is ook een tijdschriftartikel geschreven. Dit tijdschriftartikel is nog niet
gepubliceerd.

De samenleving vergrijst en ouderen wonen langer zelfstandig, terwijl steeds minder mensen beschikbaar zijn om (thuis)zorg te verlenen. Een zorgrobot ondersteunt de zelfregie van thuiswonende ouderen door hen bijvoorbeeld te herinneren aan afspraken en te stimuleren dat ze op tijd eten en drinken. Hierdoor kunnen ouderen langer thuis blijven wonen en de regie over hun leven zo lang mogelijk zelf blijven voeren.
Mede als gevolg van de Coronacrisis is de inzet van zorgrobots aan het toenemen, maar deze technologie moet op een verantwoorde wijze worden ingezet. Er leven verschillende juridische vragen onder producenten, thuiszorgmedewerkers, mantelzorgers en gebruikers van zorgrobots, die tot nu toe onbeantwoord zijn. Is de privacy en mentale integriteit van gebruikers van een zorgrobot voldoende geborgd? Wie is verantwoordelijk voor eventuele fouten van de zorgrobot? De algemene wettelijke regels geven op dit punt weinig houvast. Bovendien ziet de beschikbare EU-regelgeving rondom robots vooral op de fysieke integriteit van gebruikers van de robots; de mentale integriteit blijft onderbelicht.
Daarom zal met input van medewerkers van Tinybots BV (de ontwikkelaar van zorgrobot Tessa), (thuis)zorgmedewerkers, mantelzorgers en gebruikers van Tessa een protocol opgesteld worden waarin de juridisch-ethische, praktische en technische aspecten rondom de inzet van Tessa worden uitgewerkt. Zo’n protocol bestaat op dit moment niet, terwijl een protocol een belangrijke borgingsfunctie kan vervullen rondom het op een goede, verantwoorde en succesvolle wijze inzetten van zorgrobots. Bovendien kan het weerstand bij betrokkenen wegnemen en geschillen in de toekomst voorkomen.
Dit protocol wordt specifiek opgesteld voor zorgrobot Tessa, maar kan ook als basis worden gebruikt voor protocollen voor andere zorgrobots. Op die manier kan de samenleving klaargemaakt worden voor een toekomst waarin zorgrobots een belangrijke rol vervullen in het (thuis)zorgproces. Dus daarom: “Op naar een protocol rondom de inzet van zorgrobots!”.