Op zoek naar het ontwikkelpotentieel van de opvolger in het familiebedrijf

Familiebedrijven creëren economische en maatschappelijke stabiliteit voor de Nederlandse economie. Hun continuïteit is derhalve belangrijk. Een succesvol opvolgingsproces is cruciaal in het realiseren hiervan. Inzicht in het ontwikkelpotentieel van de opvolger kan hierbij belangrijk stuurinformatie opleveren.

Het doel van dit project was om een aanpak op te leveren voor familiebedrijven en hun adviseurs waarmee een opvolger vanuit de familie wordt geselecteerd en ontwikkeld. Het project heeft geresulteerd in de TOF (TalentOntwikkeling bij Familiebedrijven) gesprekskaartenset. Deze set helpt om in beeld te brengen hoe de talenten van mogelijke opvolger(s) aansluiten bij de behoefte van het bedrijf.

De doelstelling van de kaartenset is drieledig:
1. Het bevorderen van talentgericht werken bij familiebedrijven.
2. Het bevorderen van het gesprek in hoeverre de talenten van de beoogde opvolger(s) aansluiten bij de behoefte van het bedrijf.
3. Het aanzetten tot actie om een ontwikkelingsplan voor de beoogde opvolger(s) te formuleren.

De kaartenset bestaat uit vijf categorieën, geïnspireerd op het differentiatiemodel van begaafdheid en talent van Gagné (2010): (1) (latente) talenten, (2) talentversnellers, (3) excellent gedrag van de opvolger, (4) familiebedrijfsysteem en (5) ontwikkelactiviteiten. Categorie 1 en 2 (latente talenten en talentversnellers) brengen in beeld waar de opvolger goed in is. Categorie 3 (excellent gedrag van de opvolger) brengt in beeld wat het bedrijf nodig heeft. Categorie 4 (het familiebedrijfsysteem) beschrijft vervolgens elementen uit de context waarbinnen de talenten van de opvolgers ontwikkeld en ingezet worden. Met behulp van categorie 5 kan het gesprek aangegaan worden in hoeverre een match tussen de aanwezige talenten en de behoeften van het bedrijf ervaren wordt en kan een ontwikkelingsplan voor de beoogde opvolger(s) worden geformuleerd.

Familiebedrijven hebben een belangrijke rol in het realiseren van economische en maatschappelijke stabiliteit. Continuïteit van deze bedrijven is derhalve van groot belang. Een succesvol opvolgingsproces is cruciaal in het realiseren hiervan. Inzicht in het ontwikkelpotentieel van de opvolger, naast inzicht in de motivatie en de competenties, kan hierbij belangrijke stuurinformatie opleveren voor de familie als eigenaar, voor de opvolger als toekomstig leider en ondernemer, en voor het bedrijf om de continuïteit ervan beter te waarborgen. Zowel in de wetenschappelijke als de vakliteratuur wordt ontwikkelpotentieel als onderdeel van het selectieproces van de opvolger bij familiebedrijven nog nauwelijks onderkend (zie bijvoorbeeld Richards et al., 2019 en Carlock & Loh, 2019).

Het lectoraat Familiebedrijven van hogeschool Windesheim werkt in dit project samen met het lectoraat Dynamische Talentinterventies van Fontys, De Nieuwe Traditie, ’t Hart Talentontwikkeling en het Nederlands Gilde van Familiebedrijfsspecialisten. Deze partijen richten zich samen op de volgende onderzoeksvraag: Op welke wijze kunnen familiebedrijven succesvol een opvolger ontwikkelen en selecteren, waarbij oog is voor een goede match tussen de kenmerken van de persoon en van de organisatie.

Het doel van dit project is om een aanpak op te leveren voor familiebedrijven en hun adviseurs waarmee op meest passende wijze een opvolger vanuit de familie wordt geselecteerd en ontwikkeld, op basis van motivatie, competenties en ontwikkelpotentieel. Middels literatuuronderzoek en interviews met ondernemers die recent hun ouder(s) hebben opgevolgd in het familiebedrijf, brengen we in kaart op welke wijze persoonlijke kenmerken en omgevingsfactoren het ontwikkelproces van de opvolger beïnvloeden. Vervolgens verwerken we deze inzichten, in samenwerking met familiebedrijf adviseurs, tot een uitlegvideo en een praatplaat om de ontwikkelde aanpak naar de praktijk te brengen. Met deze instrumenten kan de continuïteit van familiebedrijven beter worden gewaarborgd waarmee het maatschappelijk verdienvermogen wordt vergroot.