Realisatie van een circulaire zuivelketen op de Waddeneilanden

Ondernemers van de Friese Waddeneilanden hebben de ambitie om nieuwe duurzame zuivelkringloop op de eilanden te realiseren. Met dit doel is een samenwerking opgezet met hogeschool Van Hall Larenstein (VHL) in Leeuwarden. Een eerste deskstudie heeft aangetoond dat er rendabele scenario’s mogelijk zijn waarbij de melk die op de eilanden wordt geproduceerd, verwerkt wordt tot zuivelproducten. In een vervolgproject is gekeken welke mogelijkheden er zijn om de reststromen te valoriseren en lozing te voorkomen. Het gaat hier met name om wei die vrijkomt bij de kaasbereiding.
Allereerst is gekeken naar de mogelijkheden voor een hoogwaardige toepassing door wei te verwerken tot levensmiddelen. In het onderzoek is een belangrijke start met de ontwikkeling van ricotta (kaas op basis van wei-eiwitten) en aardbeiendrank. Een economische studie heeft laten zien dat beide producten bij voldoende afname rendabel kunnen worden geproduceerd. De productkwaliteit van de conceptproducten is veelbelovend. Verdere ontwikkeling is nodig op gebied van de smaak (nu nog te zoet) van de drank en houdbaarheid van de ricotta. Omdat vanwege de omvang van de marktvraag en de risico's die kleven aan van grote investeringen in apparatuur voor het produceren van levensmiddelen, zijn ook de mogelijkheden voor een laagwaardige toepassing van wei onderzocht. Het onderzoek richtte zich op toepassing van wei als meststof. Daarbij is een overzicht gemaakt van de wet- en regelgeving, de kosten en de baten van een dergelijke toepassing. De lozingskosten van wei bleken dermate hoog dat het gebruik van wei als meststof al snel winstgevend is. Het is toegestaan om wei als meststof te gebruiken, maar niet ongelimiteerd. Per bedrijf moet het maximaal volume worden vastgesteld (PAS-wet). Met het doel om het effect van wei, al dan niet gemengd met andere meststoffen, op de bodem vast stellen, is een proefopzet opgesteld. Het gaat hier om langetermijneffecten die niet binnen de termijn van het project konden worden vastgesteld.

Ondernemers van de Waddeneilanden Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog willen een nieuwe duurzame zuivelkringloop starten. Met dit doel is een samenwerking opgezet met hogeschool Van Hall Larenstein (VHL) in Leeuwarden. Een eerste deskstudie heeft aangetoond dat er rendabele scenario’s mogelijk zijn waarbij de melk die op de eilanden wordt geproduceerd, verwerkt wordt tot zuivelproducten en tegelijkertijd alle reststromen kunnen worden hergebruikt op de eilanden en ook bijvoorbeeld de water footprint ten goede komt.
De doelstelling van dit project is om de circulaire keten daadwerkelijk te realiseren door de reststromen die ontstaan bij de kaasbereiding (het meest kansrijke scenario) te verwerken tot echte producten op pilot-schaal. Hogeschool VHL heeft de beschikking over een food grade pilot plant waarbij de circulaire keten kan worden gesimuleerd. Hierbij wordt gedacht aan het ontwikkelen van producten als wei-kaas en specifieke drankjes uit de reststromen bij de kaasbereiding. Tegelijkertijd willen we in het project nieuwe kansen inventariseren om de reststromen te gebruiken voor laagwaardigere toepassingen om zo tot circulaire economie op de Waddeneilanden te komen. Uit een eerdere studie is gebleken dat het niet realistisch is om alle reststromen van de Waddeneilanden te verwerken tot hoogwaardige levensmiddelen. Ook de resterende hoeveelheid schoon water dat teruggevoerd kan worden is van belang Uiteindelijk blijft alleen schoon water over dat terug de keten in kan en draagt bij aan de beschikbare hoeveelheid zoetwater op het eiland.