© 2024 SURF
‘Hoe zorgen we voor een goed gebruikte beweegvoorziening voor ouderen in de openbare ruimte en wat leren
we van bestaande plekken, wat werkt en wat werkt niet?’ is wat professionals in de gemeente Venray en Venlo
zich afvroegen. Onderzoekers van het lectoraat Move to be van Fontys Hogeschool (Sport en Bewegen)
gingen aan de slag op vier beweegvoorzieningen voor ouderen in de openbare ruimte in deze gemeenten.
Twee van de vier plekken werden niet of nauwelijks door ouderen gebruikt. Door beweegtuin de Nieuwe Munt
wandelen ouderen graag. En in de beweeg- en beleeftuin in Castenray bewegen ouderen met plezier op
maandag avond samen tijdens een georganiseerde beweegactiviteit. De bevraagde deelnemers zijn allemaal
meer gaan bewegen sinds de beweegtuin met de beweegactiviteit er is. Motieven om de beweegvoorziening
te gebruiken zijn vooral sociaal van aard, of gericht op het sporten en bewegen. ‘Ik vind het leuk met de
anderen op maandag’, of ‘ik vind het heerlijk 1 uur bewegen buiten’ en ‘het is een goede aanvulling op de
nodige beweging’ zijn motieven om de beweegtoestellen te gebruiken. Belemmeringen die ouderen benoemen
zijn vooral gericht op andere voorkeuren voor bewegen, leeftijd, eigen capaciteit of de inrichting van de plek.
‘Ik ga liever wandelen’ of ‘we bewegen al genoeg’ zijn vaak genoemde redenen om de beweegvoorziening
niet te gebruiken. ‘Ik zie me daar als 73-jarige niet hangen’ of ‘ik mag geen krachtoefeningen doen’ vertellen
ouderen die leeftijd of capaciteit ervaren als belemmering.
De inzichten uit dit onderzoek zijn vertaald naar het ‘Stappenplan beweegvoorzieningen voor ouderen in de
openbare ruimte’. Het stappenplan is geschikt voor professionals die aan de slag willen met bewegen voor
ouderen in de openbare ruimte en bevat 8 praktische stappen, van voorbeschouwing tot evaluatie. De
geïnterviewde betrokken professionals en vrijwilligers delen hun praktijkervaringen
De gemeenten Venlo en Venray hebben samen met 6 andere gemeenten in Noord-Limburg de ambitie om gezondheid prominent op de kaart te zetten. Beide gemeenten verschillen in verstedelijkingsgraad; Venlo kan omschreven worden als een ‘stedelijke gemeente’, Venray daarentegen heeft de kenmerken van een ‘plattelandsgemeente’. Ondanks dit verschil werken ze op gebied van sport, bewegen en gezondheid al geruime tijd samen en leggen ze in hun beleidsambities beide het accent op zowel de beweegvriendelijkheid van de openbare ruimte, als op het inzetten van sport en bewegen bij ouderen om gezondheid positief te beïnvloeden en eenzaamheid te verminderen.
In navolging van deze beleidsambities zijn er in de afgelopen jaren in beide gemeenten verschillende sport- en beweegmogelijkheden voor ouderen in de openbare ruimte gerealiseerd in de vorm van beweegtuinen, al dan niet met beweegtoestellen. De ene keer werden de beweegplekken bottom-up geïnitieerd door bewoners of wijk-dorpsraden, al dan niet samen met stakeholders, een andere keer werd het top-down vanuit de gemeente gerealiseerd.
Uit het vraagarticulatieproces blijkt dat het ontbreekt aan inzicht in wat maakt dat de ene beweegplek succesvol lijkt te zijn en dat de andere plek nauwelijks gebruikt lijkt te worden. Bovendien is ook onduidelijk hoe de gemeente kan omgaan met nieuwe (inwoners-)initiatieven en waarop ze kan sturen in een faciliterende en/of initiërende rol.
Doel van dit project is om in de gemeenten Venlo en Venray inzicht te krijgen in succes- en faalfactoren van bestaande beweegplekken en het proces om te komen tot goed gebruikte beweegplekken waar ouderen zich op hun gemak voelen en met plezier naar toe gaan. Met een stappenplan, passend binnen de context van de gemeenten, kan in de nabije toekomst gerichter en effectiever gewerkt worden aan een beweegplek voor ouderen in de openbare ruimte.