Scenarioplanning voor brede welvaart met het mkb

MKB-bedrijven hebben moeite met de toekomst. Ze werken in het heden en missen werkmethoden om de grotere werkelijkheid te overzien en het bedrijf te richten op de toekomst. Daarmee zijn mkb-bedrijven nog onvoldoende aangesloten op maatschappelijke transities. Ter voorbereiding van deze aanvraag hebben we met drie mkb-bedrijven een werkmethode voor scenarioplanning uitgeprobeerd, om hen te helpen de toekomst in verhalen en acties naar voren te halen. Daarbij is expliciet brede welvaart centraal gezet. Deze vraagarticulatie heeft de waarde van scenarioplanning voor brede welvaart met het mkb bevestigd. De inzet van scenarioplanning om het mkb te faciliteren naar brede welvaart vraagt een dubbele aanpassing van de traditionele scenarioaanpak. In dit onderzoek willen we ten eerste de aanpak aanpassen zodat het denken in maatschappelijke waarde faciliteert. Dus geen volledig open toekomst (‘the sky is the limit’), maar scenario’s waar maatschappelijke opgaven uitgangspunt zijn (‘the earth is the limit’). Ten tweede willen we komen tot een aanpak die voor het mkb te hanteren is. Dus eenvoudig, praktisch en herkenbaar. In deze verkenning focussen we op de maakindustrie. Dat maakt het mogelijk om de maatschappelijke opgaven die daar spelen zo concreet mogelijk mee te nemen als kansen en bedreigingen en een instrument te ontwikkelen dat deze optimaal mee weegt. Te denken valt aan digitalisering, grondstoffenschaarste en krapte op de arbeidsmarkt. Een adviseur van de Metaalunie treedt in dit project als changemaker op. De beoogde scenariomethode is overigens niet uitsluitend bedoeld voor de maakindustrie, maar moet generiek in te zetten zijn.

Veel mkb-bedrijven vinden het lastig om zich actief voor te bereiden op de toekomst. Ze zijn vaak nog onvoldoende betrokken bij grote maatschappelijke transities, zoals verduurzaming, digitalisering en de krapte op de arbeidsmarkt. Tegelijkertijd zijn dit onvermijdelijke ontwikkelingen die ook het mkb raken.

In dit project ontwikkelden we een toegankelijke en praktische methode voor scenarioplanning, gericht op mkb-bedrijven die willen bijdragen aan brede welvaart en hun toekomstbestendigheid willen versterken.

Onze aanpak wijkt af van traditionele scenariomethoden, die vaak zijn ontwikkeld voor grote organisaties en te complex of tijdrovend zijn voor het mkb. Daarom kozen wij voor een werkwijze die aansluit bij de praktijk van kleinere bedrijven, met beperkte tijd en middelen.

Hoewel de methode uiteindelijk breder toepasbaar moet zijn binnen het mkb, richtten wij ons in dit project specifiek op de maakindustrie. Deze sectorgerichte focus maakte het mogelijk om maatschappelijke opgaven, zoals digitalisering, grondstoffenschaarste en personeelstekorten expliciet te betrekken als kansen en bedreigingen in de scenario's.

Met deze aanpak ondersteunen we mkb-ondernemers niet alleen in het beter begrijpen van risico's, maar juist ook in het verkennen van nieuwe strategische richtingen. Richtingen die bijdragen aan zowel bedrijfscontinuïteit als maatschappelijke relevantie en waarde. Zo wordt scenarioplanning een concreet en bruikbaar instrument om toekomstgericht te ondernemen in een snel veranderende wereld.