Snoezelen, samen naar doelgericht en effectief handelen

Snoezelen is een wereldwijd toegepaste interventie, ontwikkeld voor mensen met een ernstige verstandelijke beperking. Tijdens snoezelen worden zintuigen gestimuleerd zodat de persoon ontspant (“doezelen”) of juist geactiveerd wordt (“snuffelen”). Inmiddels wordt snoezelen frequent ingezet als interventie binnen de ondersteuning van mensen met een (zeer) ernstige verstandelijke en meervoudige beperking (EMB). Deze mensen zijn door de combinatie van beperkingen afhankelijk van hun naasten en professionals voor ontwikkeling, optimale participatie en betekenisvolle dagactiviteiten.

Hoewel er verschillende studies zijn uitgevoerd naar opbrengsten van snoezelen die positieve effecten laten zien, blijken de vorm en doelstellingen van snoezelen per studie te verschillen. Ook is nog onbekend welke elementen tijdens het snoezelen het meest effect sorteren bij mensen met EMB en hoe het snoezelen optimaal vormgegeven kan worden. Een wereldwijde survey onder snoezelende zorgprofessionals en ouders toonde aan dat er ook in de praktijk een enorme variatie bestaat in doelgerichtheid én toepassing van snoezelen. Dit geeft hbo-professionals zoals ergotherapeuten te weinig handvatten bij de uitvoering en het geven van advies over het op maat en doelgericht inzetten van snoezelen bij mensen met EMB binnen een interprofessionele setting. Snoezelen wordt nog niet optimaal benut als interventie om ontwikkeling en participatie van deze doelgroep te verbeteren. De interventie snoezelen voor mensen met EMB en de werkzame elementen dienen dus onderbouwd te worden conform de Kennisagenda van Ergotherapeuten.

Het doel van dit project is om 1) een interventieleidraad te ontwikkelen die zorgprofessionals helpt om snoezelen op maat en doelgericht vorm te geven, en 2) de effectiviteit te toetsen. De interventieleidraad wordt ontwikkeld met ontwerponderzoek gebaseerd op literatuur en (ervarings)deskundigheid van naasten en professionals. De effectiviteit van snoezelen wordt vervolgens in kleinschalige studies getoetst wat betreft werkzame elementen en om zonodig de interventieleidraad aan te scherpen. Hiermee draagt dit project bij aan de ontwikkeling en participatie van mensen met EMB.

Snoezelen is de bekendste en meest toegepaste interventie voor mensen met een (zeer) ernstige verstandelijke en meervoudige beperking ((Z)EVMB). Deze mensen hebben door de combinatie van beperkingen volledige ondersteuning nodig van naasten en professionals om zich te kunnen ontwikkelen en optimaal mee te kunnen doen met betekenisvolle dagactiviteiten. Tijdens snoezelen ontdekken deze mensen de wereld via hun zintuigen omdat mogelijkheden via hun cognitie en motoriek beperkt zijn. Snoezelen richt zich op ontspanning (“doezelen”), activitering (“snuffelen”) of een combinatie van beide.
Eerdere studies laten positieve effecten van snoezelen zien. Echter, de vorm en doelstelling van snoezelen verschilt per studie. Ook is onbekend welke elementen van snoezelen het meest effect geven. Een wereldwijde survey onder snoezelende praktijkprofessionals en ouders toonde aan dat er ook in het gebruik een enorme variatie bestaat. Dit geeft hbo-professionals zoals ergotherapeuten weinig handvatten om doelgericht snoezelen bij mensen met (Z)EVMB binnen een interprofessionele setting vorm ge tegen, HBO professionals werken zowel in uitvoer als in een adviserende rol. Snoezelen wordt zo nog onvoldoende benut als interventie om ontwikkeling en participatie van mensen met (Z)EVMB te verbeteren. De interventie snoezelen inclusief de werkzame elementen dienen onderbouwd te worden conform de Kennisagenda van Ergotherapeuten.
Doel van dit project is om mensen met (Z)EVMB maximaal te laten profiteren van snoezelen, daarom hebben we binnen dit project 1) een interventiebeschrijving ontwikkelen die praktijkprofessionals helpt om snoezelen op maat en doelgericht vorm te geven (leidraad), en 2) de effectiviteit van snoezelen toetsen.
De interventiebeschrijving is ontwikkeld met ontwerponderzoek gebaseerd op literatuur en ervaringsdeskundigheid van naasten en professionals. De effectiviteit van snoezelen is in kleinschalige studies getoetst op werkzame elementen en de interventiebeschrijving aan te scherpen.
Door snoezelen kunnen mensen met (Z)EVMB de wereld om zich heen ervaren en genieten van een betekenisvolle activiteit, dit draag bij participatie van mensen met (Z)EVMB.