Van onderzoek naar praktijk: Hoe optimaliseren we de de implementatie van integrale valpreventie-interventies

Huidig beleid is erop gericht om ouderen zo lang mogelijk zelfstandig thuis te laten wonen. Vallen is een groot en groeiend probleem en brengt het zelfstandig wonen in gevaar. Valpreventie is een belangrijk middel om (fysieke) zelfredzaamheid van ouderen te behouden. Er zijn verschillende effectieve valpreventie interventies beschikbaar, echter worden deze niet of nauwelijks geïmplementeerd in de dagelijkse praktijk. Dit is nodig om het gewenste effect op de volksgezondheid te bereiken. Om deze lacune tussen kennis uit onderzoek en dagelijkse praktijk te verminderen, is meer inzicht nodig in succesvolle implementatiestrategieën om effectieve, integrale valpreventie-interventies breder te implementeren. Zowel vanuit eerste- en tweedelijnszorgprofessionals en vanuit gemeenten is hierbij specifiek behoefte aan meer kennis en ondersteuning in het implementeren van een interprofessionele samenwerking en kennis over hoe de ouderen met verhoogd valrisico te bereiken.
Het hoofddoel van het project is om implementatie van integrale valpreventie-interventies in de wijk te realiseren door inzicht te krijgen in succesvolle implementatiestrategieën, waarbij specifiek wordt ingegaan op interprofessionele samenwerking en op het werven en behouden van ouderen voor deze valpreventie-interventies.
De implementatie (en daaraan gekoppeld proces- en evaluatieonderzoek) wordt uitgevoerd bij vier gemeenten of wijken in de provincie Utrecht. Naast lokale belanghouders, wordt met verschillende overkoepelende partijen samengewerkt om de bestaande expertise op het gebied van valpreventie goed te bundelen: lectoraten van de Hogeschool Utrecht, GGD-Regio Utrecht, afdeling Volksgezondheid Gemeente Utrecht, Trimbos Instituut, VeiligheidNL, afdeling Geriatrie van het UMCU, en Pharos. In alle deelnemende gemeenten/wijken zal het implementatieproces worden gevolgd. Middels mixed methods, een combinatie van kwalitatief en kwantitatief onderzoek, wordt de context in kaart gebracht, de interprofessionele samenwerking geïnventariseerd, wensen van deelnemers onderzocht, mate van implementatie gemeten, en effecten op belangrijke risicofactoren geanalyseerd. Middels within- en between-sites vergelijkingen wordt geanalyseerd welke implementatiestrategieën het beste werken in de specifieke contexten. Dit levert duidelijke richtlijnen en een implementatiehandleiding op voor toekomstige implementaties van wijkgerichte valpreventie. De opgedane kennis, onder andere over interprofessioneel werken, zal worden gebruikt in het onderwijs van de verschillende betrokken disciplines.

Een integrale aanpak van valpreventie die inspeelt op de verschillende uitingen van ‘kwetsbaarheid’ die valongevallen veroorzaken is noodzakelijk om zelfredzaamheid van thuiswonende 65-plussers te behouden. Echter komt implementatie van erkende valpreventieprogramma’s niet goed van de grond en is er behoefte aan een meer integrale aanpak.

In het project FRIEND hebben we onderzocht wat succesvolle implementatiestrategieën zijn om valpreventie in de wijk te implementeren, met daarbij specifieke aandacht voor strategieën om interprofessionele samenwerking in de hele keten te bevorderen en om 65-plussers te motiveren deel te nemen aan valpreventieprogramma's.

Uit literatuur en ons eigen onderzoek kwamen belangrijke factoren naar voren die invloed hebben op de implementatie van valpreventie op het niveau van de context van de wijk, betrokken professionals uit zorg en welzijn en de 65-plussers zelf. Samen met professionals uit drie wijken/ gemeente in omgeving Utrecht hebben we vervolgens een implementatiestrategie ontwikkeld om deze factoren positief te beïnvloeden. Deze strategie was erop gericht om de interprofessionele samenwerking te bevorderen, een belangrijke voorwaarde om valpreventie goed te kunnen inzetten in de wijk. We hebben samen met betrokken professionals passende acties bepaald om de samenwerking te verbeteren, deze werden door hen uitgevoerd. Vervolgens hebben we geschikte meetinstrumenten gekozen of aangepast en de professionals regelmatig gesproken om deze implementatiestrategie te volgen in de praktijk en te bepalen wat het effect ervan is op de implementatie van valpreventie.