© 2024 SURF
Hoe kunnen de gesprekken van leerkrachten met ouders verbeterd worden op reguliere basisscholen, stimuleringsscholen (scholen met een hoog percentage lage SES leerlingen) en scholen voor speciaal onderwijs?
Door Fontys Hogeschool Pedagogiek en de Universiteit Maastricht is deze vraag middels een vragenlijstonderzoek op 95 scholen en interviews met 55 leerkrachten in Zuid-Limburg onderzocht. Om de praktijkkennis van leerkrachten over educatief partnerschap te delen is het interactief kennisplatform educatief-partnerschap.nl ontwikkeld. Tevens hebben docenten en studenten van Fontys Hogeschool Pedagogiek en de Nieuwste Pabo samen met leerkrachten van 6 scholen een training cultuur-sensitieve gespreksvoering met ouders in de praktijk ontwikkeld die toepasbaar is voor scholen met heel diverse ouderpopulaties.
In het vragenlijstonderzoek is nagegaan of de verschillen tussen leerkrachten op het gebied van ouderbetrokkenheid en educatief partnerschap verklaard kunnen worden door kenmerken van scholen, leerkrachten, leerlingen en ouders. Het blijkt dat leerling- en ouderkenmerken er niet zozeer toe doen, maar meer hoe vaardig de leerkracht zich voelt om met ouders om te gaan én de mate waarin de contacten met ouders vanuit de school worden ondersteund.
In de interviewstudie is nagegaan hoe leerkrachten in de gesprekken met ouders invulling geven aan educatief partnerschap. Het is zorgelijk dat leerkrachten ouders onvoldoende laten meebeslissen bij extra ondersteuning van zorgleerlingen. Leerkrachten nemen de eigen expertise van ouders onvoldoende mee en gedragen zich (te)veel als expert. Daardoor komt de gecoördineerde zorg thuis en op school, die zo belangrijk is voor passend onderwijs, onvoldoende van de grond. Verrassend positief is dat leerkrachten in complexe situaties en conflicten met ouders wel vanuit tweezijdigheid handelen, ongeacht opvoedingsstijl of opleidingsniveau van de ouders. Wanneer zij met ouders gesprekken voeren over ernstige opvoedproblemen en alarmerende kwesties in de thuissituatie, luisteren beide partijen naar elkaar en zoeken zij gezamenlijk naar oplossingen.
Er valt dus veel te leren van de complexe situaties én van stimuleringsscholen, waar de meest aansprekende voorbeelden van sterke partnerschapspraktijken te vinden zijn.
Ouderbetrokkenheid in het basisonderwijs stagneert, zo blijkt uit landelijk trendonderzoek. Leerkrachten hebben behoefte aan ondersteuning om moeilijk bereikbare ouders ?mee? te krijgen, of om veeleisende ouders aan te kunnen. Vooral beginnende leerkrachten vinden gesprekken met ouders met andere ambities/overtuigingen of een andere cultureel-etnische achtergrond dan zijzelf hebben, moeilijk.
Dit project beoogt deze leerkrachten te ondersteunen bij het realiseren van educatief partnerschap, door hen een handreiking te bieden voor het voeren van ?tweerichting? gesprekken met ouders van ?gewone? leerlingen, zorgleerlingen en achterstandsleerlingen. Daarbij brengen leerkrachten hun praktijkkennis in als expertise.
Het onderzoek wordt uitgevoerd op 95 scholen in Zuid-Limburg: reguliere basisscholen, achterstandsscholen en scholen voor speciaal basisonderwijs. In deze regio woont meer dan de helft van alle leerlingen in een ?armoede- postcodegebied?. Cohortstudies tonen aan dat zij maar moeilijk hun onderwijskansen kunnen benutten. Onderwijsondersteunend gedrag van ouders is daarbij een belangrijke factor. Ouders kunnen via hun betrokkenheid bij het onderwijs bijdragen aan de onderwijskansen van hun kinderen.
De bedoeling van het project is om (1) de aanwezige praktijkkennis van leerkrachten over het voeren van oudergesprekken met diverse ouders middels vragenlijstonderzoek en interviews te onderzoeken, (2) deze kennis, gedifferentieerd naar verschillende ervaringscontexten, toegankelijk te maken voor andere leerkrachten, en (3) kennis en onderwijs te genereren voor (aankomende) professionals.
Essentieel onderdeel van het project is dat samen met leerkrachten van twee ?gewone? basisscholen, twee scholen voor speciaal basisonderwijs en twee achterstandsscholen en Pabo- en Pedagogiekstudenten, een cultuur-sensitieve gespreksvaardighedentraining in de praktijk wordt ontwikkeld. Deze training wordt na afloop opgenomen in het basiscurriculum van de Pabo en Pedagogiek en aangeboden als bijscholingstraject. Interessante voorbeelden uit lerareninterviews en trainingsopnamen worden op de websites van de scholen geplaatst, en na afloop van het project gepubliceerd in een Handboek best practices educatief partnerschap. Onderzoeksresultaten worden verder gedeeld via conferentiepresentaties, publicaties op kennisportals en in wetenschappelijke- en vaktijdschriften.