Weggooien? Ons een Zorg!

Wereldwijd neemt de vraag naar grondstoffen toe en worden meer materialen gebruikt dan onze aarde kan leveren. Daarom streeft Nederland naar een volledig circulaire economie in 2050. De zorg vormt een groot onderdeel van onze economie en veroorzaakt veel afval. Het circulair maken van de bedrijfsvoering in de zorg is extra uitdagend, enerzijds vanwege de hoge eisen aan hygiëne en infectiepreventie, anderzijds vanwege de complexiteit van de organisaties met veel beslisactoren.
Samen met negen bedrijven, drie ziekenhuizen en netwerk-brancheorganisaties gaan de lectoraten ‘Supply Chain Finance’ en ‘Netwerken in een Circulaire Economie’ van Windesheim, lectoraat Healthcare Logistics van HAN en Professorship of Design for Sustainability van TU Delft onderzoeken op welke wijze mkb-ondernemingen, door middel van innovaties in producten, processen, informatiegebruik en businessmodellen, kunnen bijdragen aan het vergroten van de circulariteit van de zorg.
Aanleiding voor dit project zijn de praktijkvragen van mkb-ondernemingen die disposables leveren aan ziekenhuizen:
Hoe kan het mkb samen met de ziekenhuizen het gebruik van disposables in ziekenhuizen herontwerpen en verkopen, om zo ook stappen te zetten in het circulair maken van de zorgsector?
Innovatie voor de zorg is kostbaar, vooral door de hoge eisen die gelden voor producten. Door het hoge risico en kosten is de markttoetredingsdrempel voor mkb-ondernemingen hoog. Mkb-ondernemingen zoeken daarvoor in dit project naar samenwerking in de keten om krachten te bundelen en voor toegang tot kennis hoe tot duurzame oplossingen te komen is.
In vier cases worden oplossingen ontwikkeld voor specifieke innovatievragen van praktijkpartners. In elke case wordt samengewerkt door studenten, deskundigen uit het werkveld en docent-onderzoekers. Uit de cases worden algemene lessen getrokken hoe tot succesvolle duurzame innovaties te komen is in vergelijkbare contexten. De kennis uit dit onderzoek wordt actief verspreid onder relevante stakeholders, via onderwijs, publicaties in vaktijdschriften en presentaties op evenementen van het netwerk van het consortium.

Nederland wil in 2050 een volledig circulaire economie bereiken, maar de zorgsector – een belangrijke pijler van onze maatschappij – genereert aanzienlijk veel afval, vooral door eenmalig gebruikte medische producten (disposables). Het circulair maken van de zorg is echter complex vanwege strikte hygiëne-eisen en de ingewikkelde besluitvorming met veel beslisactoren.
Samen met negen bedrijven, drie ziekenhuizen en netwerk-brancheorganisaties hebben de lectoraten ‘Supply Chain Finance’ en ‘Netwerken in een Circulaire Economie’ van Windesheim, lectoraat Healthcare Logistics van HAN en Professorship of Design for Sustainability van TU Delft onderzocht op welke wijze medisch disposable gebruik in ziekenhuizen kan worden verduurzaamd.
Uit het onderzoek blijkt dat MKB’ers moeilijk binnenkomen in de zorg vanwege wet- en regelgeving, lange inkoopprocedures en de voorkeur van ziekenhuizen voor vaste leveranciers met grote volumes. Duurzaamheid alleen is geen reden om over te stappen; innovaties, prijs en beschikbaarheid zijn doorslaggevend.
Het onderzoek toont ook aan dat er veel kansen zijn om materiaalverbruik te verminderen zonder hoge kosten of ingrijpende veranderingen. Sterker nog, dit kan zelfs tot besparingen leiden.
Door zorgpaden van patiënten te analyseren, werden patronen in materiaalgebruik blootgelegd. Hieruit bleek dat ziekenhuizen vaak onnodig veel producten inzetten. De focus lag op de hoogste R-strategieën (Refuse, Rethink, Reduce, Reuse), omdat deze minder grondstoffen vergen dan Recycling of Recover (verbranding met terugwinning van energie). Een belangrijk knelpunt is dat ziekenhuizen meestal alleen op hoofdlijnen inkoop- en afvaldata bijhouden, maar niet weten hoeveel materialen per patiënt worden gebruikt. Door zorgprocessen gedetailleerd te observeren, kwamen concrete verbeterpunten naar voren.
Deze aanpak, hoewel tijdrovend, biedt waardevolle inzichten voor duurzamer materiaalbeheer en efficiëntere processen. Het onderzoek benadrukt dat inzicht in het daadwerkelijke gebruik essentieel is voor verandering. Met deze resultaten kunnen ziekenhuizen stapsgewijs verduurzamen, kosten besparen en bijdragen aan de circulaire economie. Het onderzoeksteam wil deze aanpak verder ontwikkelen voor bredere toepassing in de zorgsector.