Onze leefwereld bevindt zich steeds meer online – die van de jongeren al helemaal. Het groepje jeugd dat altijd op dezelfde plek in de wijk stond, is ineens niet meer zichtbaar. Of jongeren zijn fysiek wel aanwezig, maar online in een andere dimensie. Dat is voor jongerenwerkers een uitdaging. Als ze niet meegaan met de online leefwereld, missen ze kansen om de juiste ondersteuning te bieden. Daarom startte Dejan Todovorić samen met zijn team van lectoraat Youth Spot aan de Hogeschool van Amsterdam een praktijkgericht onderzoek naar jongerenwerk in de online leefwereld. Inmiddels maken jongerenwerkers volop gebruik van de resultaten en won het onderzoeksteam de derde prijs in de strijd naar de RAAK-award. We spraken Dejan over het onderzoeksproces en het belang van praktijkgericht onderzoek.
Je leest in dit artikel over het onderzoeksproces van Dejan en zijn team. Hoe werkten zij samen met de jongerenwerkers, waar liepen ze tegen aan en wat maakte de samenwerking zo bijzonder?
Hoe vind je als jongerenwerker de verbinding met de online leefwereld van jongeren met een hulpvraag? Het onderzoek van Youth Spot geeft concrete tips en handvatten voor de praktijk, en beantwoordt vragen als:
“Al meer dan tien jaar speelde de online leefwereld een rol onder de jongerenwerkers”, vertelt Dejan. “De verplichting van het online werken tijdens de lockdown in 2020 leek ons een perfect moment om te starten met dit onderzoek. Dat bleek uiteindelijk ook zo te zijn, want het leverde ons rijke data op.” Bij ons lectoraat zijn zestien jongerenwerkorganisaties (zie kader onderaan) aangesloten. Daarmee werken we nauw samen. We haalden de grootste vraagstukken op en vertaalden die naar onderzoeksvragen. Tijdens de uitvoering van het onderzoek vormde de samenwerking een uitdaging, want hoe krijg je vijftig jongerenwerkers bij elkaar? Een mooie gelegenheid om zelf meteen in de online leefwereld te duiken. We spraken elkaar vooral online; afspraken vonden plaats via Teams.”
Een goed praktijkonderzoek start met de afstemming van ieders rol binnen het onderzoek. “Vooral omdat de jongerenwerkers zelf ook data verzamelden. Dan is het goed om te bespreken wie welke rol heeft binnen het onderzoek. We spraken verwachtingen naar elkaar uit en luisterden naar elkaars wensen. De samenwerking was daardoor mooi én leerzaam. Zo vond ik het geweldig om te zien hoe goed de jongerenwerkers de doelgroep wisten te bereiken: er zijn uiteindelijk honderdveertig jongeren benaderd voor een kwalitatieve studie. Dat is ontzettend veel. De jongerenwerkers kwamen niet alleen met praktijkvragen. Ze werden ook betrokken in het proces van dataverzameling, in de intervisiebijeenkomsten en in het meedenken over de vorm van de eindproducten. “Tijdens de intervisiebijeenkomsten bespraken we casussen uit de praktijk en onderzochten we wat er beter kon. Om dat vervolgens weer te laten toetsen door de jongerenwerkers.”
“Ons onderzoek gaat hand in hand met de praktijk. Daarom vroegen we de jongerenwerkers met welke tools zij echt aan de slag konden. Uiteindelijk maakten we onder meer een handreiking met voorbeelden uit de praktijk. Daarin staan concrete tips en handvatten om jongeren in de online leefwereld te vinden, contact met ze te leggen, signalen op te pikken, en natuurlijk ze verder te helpen.”
RAAK-award: Elk jaar strijden onderzoekers om de RAAK-award. Een prijs die wordt uitgereikt door Regieorgaan SIA aan degenen met het toonaangevendste praktijkonderzoek. Youth Spot won de derde prijs. Dejan: “Deze prijs betekent veel voor ons. Het is een waardering voor ons mooie werk. En voor de profilering van het jongerenwerk is dit fantastisch. Zo worden de handreikingen en brochure verder verspreid en profiteren nog meer jongerenwerkers van de tips en handelingskennis die we samen ontwikkelden.”
De nauwe samenwerking met de jongerenwerkers en de handelingskennis als resultaat maken dit een typisch praktijkgericht onderzoek. Dat vindt Dejan van groot belang: “Natuurlijk onderbouwen we alles wetenschappelijk en dragen we bij aan de kennis voor jongerenwerkers. Maar zodra we alleen theoretische artikelen maken, is de vertaalslag naar de praktijk veel te ver weg. Met dit onderzoek kunnen jongerenwerkers direct aan de slag.”
Jongerenwerkers hebben een bijzondere band met de doelgroep. Dejan: “Ze hebben een gelijkwaardige relatie met jongeren en krijgen groot vertrouwen van ze. Dat geeft een sterke basis om ze te helpen.” Het onderzoek naar jongerenwerk in de online leefwereld van jongeren kan een mooie basis zijn voor een vervolgonderzoek. Bijvoorbeeld naar preventie van problemen als cyberpesten, exposing en gedigitaliseerde criminaliteit. Wie weet wederom een mooie inzending voor de RAAK-award.
De organisaties die betrokken waren bij dit onderzoek: Dock, Combiwel, Dynamo, Venzo Swazoom, JoU, Permens, De Schoor, Youth for Christ, MeerWaarde, Bindkracht10, R-Newt, Wijkz, Gro-Up, Participe.
De online wereld is voor jongeren een vanzelfsprekend onderdeel van hun leefwereld. De meeste jongeren hebben baat bij de online leefwereld: hun cognitieve en sociale vaardigheden nemen toe, en hun vriendschappen en zelfvertrouwen worden gestimuleerd. Een kleine groep (5 tot 10 procent) vertoont online risicogedrag of raakt verslaafd aan sociale media. Deze groep jongeren heeft begeleiding nodig bij het opgroeien in de online leefwereld. Jongerenwerkers zijn sociaal werk professionals die jongeren in kwetsbare situaties (10-23 jaar) begeleiden bij het volwassen worden in de samenleving. Vanuit de leefwereld van jongeren dragen zij bij aan het versterken van de persoonlijke ontwikkeling en participatie en het verminderen van risicogedrag, problemen en uitval van jongeren. Nu de online wereld voor jongeren een vanzelfsprekend onderdeel is van hun leefwereld wordt het voor het jongerenwerk noodzakelijk om ook online te werken. Wat ontbreekt is kennis en handelingsperspectieven voor hoe het jongerenwerk in de online leefwereld jongeren kan vinden, volgen en begeleiden. Hieraan ten grondslag ligt een meer fundamentele vraag. Omdat de leefwereld van jongeren het vertrekpunt van het jongerenwerk vormt, is het jongerenwerk van oudsher gepositioneerd in het vrije tijdsdomein. In de online leefwereld van jongeren vervaagt het onderscheid tussen de opvoeddomeinen thuis, school/werk, vrije tijd waardoor er onduidelijkheid is over de rol van het jongerenwerk in de online leefwereld van jongeren. Dit project beoogt duidelijkheid te creëren over de rol van het jongerenwerk in de online leefwereld van jongeren en in co-creatie met jongeren, jongerenwerkers, studenten en docenten drie methodieken te ontwikkelen (‘Online als vindplaats’, ‘Signaleren online’, en ‘Begeleiden online’). We onderzoeken hoe jongerenwerkers door het vinden, volgen en begeleiden van jongeren in de online leefwereld bij kunnen dragen aan de persoonlijke ontwikkeling en maatschappelijke participatie van jongeren in kwetsbare situaties. Belangrijkste eindproduct is een handboek “Jongerenwerk in de online leefwereld van jongeren”.
The online environment, where the boundaries between the domains of home, school, work, and leisure are blurred, poses new challenges for youth work practice. Due to limited research on this subject matter, the theoretical underpinnings of the online youth work practice are constrained. The fulfilment of youth work’s aims online, the position it can take in the online context, and its relation to its partners in the online lifeworld need a theoretical base. This paper seeks to analyse the role of youth work in the online lifeworld according to adolescents and youth work’s partners. The research was conducted in the Netherlands in collaboration with 14 youth work organisations. A qualitative research design was used: group conversations with young people and semi-structured interviews with youth work’s partners (i.e., parents, schools, informal networks, neighbourhood support teams, police, and municipal officials). The findings indicate that youth work in the online lifeworld, according to the respondents, is part of the general youth work practice, with a primary role of addressing the developmental needs of young people and creating new developmental opportunities. This role is expected to be fulfilled by engaging and connecting with young people in the online lifeworld and providing them instrumental, informational, socioemotional, and cognitive support. To do so, according to the partners, youth workers can make use of their vantage position in the online relationship with adolescents in order to access online information relevant for support and prudent prevention aimed at adolescents’ development. This vantage position may potentially encourage a collaboration between young people and partners, and between the online and offline youth work practice.
Inleiding:De leefwereld van jongeren speelde zich al voor een groot deel online af, maar sinds de coronavirus uitbraak lijkt dit alleen maar te zijn toegenomen. Hierdoor lopen met name jongeren in kwetsbare situaties risico’s op het ontwikkelen van online risicogedrag of verslavingen en het verliezen van de aansluiting met de samenleving. Jongerenwerkers zijn sociaal werk professionals die jongeren in kwetsbare situaties (10-23 jaar) begeleiden bij het volwassen worden in de samenleving zowel offline als online. Vanuit de leefwereld van jongeren dragen zij bij aan het versterken van de persoonlijke ontwikkeling en participatie, en het verminderen van risicogedrag, problemen en uitval van jongeren2. Sinds de coronavirus uitbraak is jongerenwerk in de online leefwereld van jongeren in een stroomversnelling gekomen omdat een nog groter deel van de leefwereld van jongeren zich online afspeelde.Er is echter nog weinig bekend over de ontwikkelingsbehoeften van jongeren in hun online leefwereld en hoe jongerenwerkers door in te spelen op deze ontwikkelingsbehoeftes bij kunnen dragen aan de ontwikkeling van jongeren.Samen met Lectoraat Youth Spot – Jongeren- werk (HvA) hebben 28 jongerenwerkers van 14 jongerenwerkaanbieders van mei tot november 2020 behoeften verzameld van 175 jongeren3 en 140 betrokken stakeholders4 van het jongerenwerk.Jongerenwerkers vroegen jongeren screenshots te maken van momenten waarin jongeren behoefte hadden aan jongerenwerk in hun online leefwereld en gingen met jongeren over deze behoeften in gesprek. Jongerenwerkers vroegen de stakeholders van het jongerenwerk wat hun behoeften waren aan jongerenwerk in de online leefwereld van jongeren.De bevindingen zijn gevalideerd door 55 jongerenwerkers in een Delphi-studie en 12 inhoudelijk deskundigen in een focusgroep.Hieronder beschrijven we achtereenvolgens de ontwikkelingsbehoeften van jongeren en drie methodieken van jongerenwerk in de online leefwereld van jongeren.
Inleiding:De online leefwereld speelt in toenemende mate een centrale rol in het leven en de ontwikkeling van jongeren. De online leefwereld biedt jongeren veel mogelijkheden om bijvoorbeeld hun talenten te ontdekken en te ontwikkelen, andere jongeren te ontmoeten en vriendschappen op te bouwen, te experimenteren met verschillende aspecten van hun identiteit, nieuwe vaardigheden aan te leren en ondersteuning voor hun vragen en problemen makkelijker te zoeken en te vinden. Niet alle jongeren profiteren van deze mogelijkheden. Sommige jongeren ervaren ook de negatieve kanten van de online leefwereld (zoals cyberpesten, grooming, exposing, uitsluiting, etc.), zijn betrokken bij online fraude en cybercrime, hebben moeite bij bepaalde stappen in hun ontwikkeling en vertonen risicogedrag in de online leefwereld. Vooral deze jongeren hebben ondersteuning nodig in de online leefwereld. Maar wie moet dat doen en hoe kun je precies jongeren in deze omgeving ondersteunen? Terwijl scholen en ouders vaak achter de feiten aan hollen en nauwelijks toegang hebben tot de online leefwereld van jongeren, werken jongerenwerkers al een aantal jaar intensiever in die leefwereld.
